اعظم محبی: یک دکتری تبدیل انرژی گفت: گلستان در زمینه استفاده از انرژی های خورشیدی استعداد بالایی داشته و هم اکنون با توجه به شرایط اقلیمی بکارگیری این انرژی ها نه یک انتخاب بلکه ضرورت است. در سنوات اخیر به دلیل خشکسالی و به مدار نیامدن نیروگاه‌های برق آبی، جای خالی استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در کشور احساس می‌شود.گلستان با دارا بودن شرایط خاص اقلیمی یکی از استان‌های مستعد در زمینه استفاده از سلول‌های خورشیدی است که با توجه به شرایط گرمایشی زمین و پدیده کم آبی و افزایش دما باید در این راستا حرکت کند. همچنین با پایان یافتن سوخت‌های فسیلی و افزایش آلودگی‌های زیست محیطی اهمیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر روز به روز بیشتر شده لذا در همین راستا با امیررضا رضائیان، دانشجوی دکتری تبدیل انرژی گفتگو کردیم که در ذیل خواهد آمد:

مزیت استفاده از انرژی‌های خورشیدی چیست؟کاهش تولید کربن و راندمان بالا دو مزیت‌های استفاده از انرژی خورشید است. طبق توافق بین المللی مقرر شده تا سال ۲۰۵۰ میزان تولید کربن صفر شود زیرا کربن تأثیر مستقیمی بر روی پدیده‌های اقلیمی (گرمایش زمین و خشکسالی) دارد.از سوی دیگر راندمان نیروگاه‌های گازی به شدت پایین و حتی کمتر از ۴۰ درصد است؛ این یعنی ۶۰ درصد از گاز، سوخت و مازوت مصرفی در نیروگاه‌ها به هدر می‌رود. در نتیجه به دلیل راندمان بالا و پاک بودن تولید انرژی از طریق سلول‌های خورشیدی این مسأله برای ما اهمیت فراوان دارد.

آیا استفاده از نور خورشید و انرژی‌های پاک در گلستان توجیه اقتصادی دارد؟استان ما پتانسیل برق خورشیدی را دارا است؛ اساساً امروز بحث پتانسیل به معنای آنکه کشور آفتاب گیر باشد هم مطرح نیست. سلول‌های خورشیدی جدید از مونوکریستال ها تا سلول‌های فیلم نازک در هوای ابری هم می‌توانند مقدار قابل توجهی انرژی تولید کنند پس در همه جای دنیا به خصوص گلستان و صحرای ترکمن قابلیت بالایی در زمینه تولید این انرژی وجود دارد و با توجه به پهنای دشت و منطقه آفتاب گیر به راحتی می‌توان برق استان را از این راه تأمین کرد.

در کدام شهرها این پتانسیل بیشتر است؟

همه شهرستان‌های استان این پتانسیل را داشته ولی قطعاً منطقه ترکمن صحرا و مناطق اینچه برون و داشلی برون از نظر موقعیت تابش و همچنین زمین‌های شور و نمکزار لم یزرع پهنه‌های خوبی برای کاشت پنل ها و ایجاد نیروگاه‌های متراکم خورشیدی هستند. البته می‌توان در ساختمان‌های جدیدالتاسیس از طریق توصیه یا قانون، مالک را مجاب کرد از سلول‌های خورشیدی استفاده کند تا بخشی از بار مصرفی هر ساختمان از طریق انرژی خورشیدی تأمین شود که در فصل گرما و پرمصرف می‌تواند به کمک ما بیاید.

آیا در کشور برنامه‌ای برای حمایت و توسعه این پنل ها در شبکه خانگی وجود دارد یا خیر؟در سنوات گذشته طرح‌هایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه سلول‌های خورشیدی وجود داشت و شرکت برق منطقه‌ای هم برق تولیدی را خریداری می‌کرد اما به دلیل آنکه پرداختی‌ها با تأخیر بود و همچنین سلول‌های خورشیدی با کیفیت نبودند، توجیه اقتصادی نداشت بنابراین نتوانستیم در این طرح موفق باشیم. البته این طرح لازم بود و دولت هم باید بیشتراز آن حمایت می‌کرد و پنل ها و تجهیزات و لوازم جانبی با کیفیتی هم وارد می‌شد اما به دلیل عدم تأمین خدمات و پشتیبانی کافی طرح موفق نشد.

جایگاه ایران در استفاده از انرژی‌های پاک و سلول خورشیدی چه میزان است؟جایگاه ایران در استفاده از سلول‌های خورشیدی بسیار پایین است، از نظر رتبه در تولید برق در جایگاه بالاتر از ۴۰ هستیم یعنی حتی تولید ما از کشور سوئد که بخش اعظمی از سال تاریک بوده هم کمتر است.

چرا باید به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و نو برویم؟چون باید سهم خود را نسبت به کاهش کربن و پروسه گرمایش زمین ادا کنیم که این هم یک رسالت و هم وظیفه بین المللی است. دوم آنکه گاز تولیدی کشور در زمینه تولید برق پرت شده و به هدر می‌رود و باید جلوی آن را هم بگیریم. کارکرد دیگر انرژی‌های نو این است که به جای نیروگاه‌های متمرکز بزرگ می‌توانیم نیروگاه کوچک مقیاس و خانگی داشته باشیم و هر مجتمع ساختمانی، اداری، رفاهی و غیره می‌تواند برای خود یک نیروگاه خورشیدی داشته باشد و بتواند پنل‌های مورد نیاز خود را در ساختمان تعبیه کرده و بخشی از نیاز خود را از شبکه سراسری جدا و از بار شبکه بکاهد که خودش مزیت بزرگی است. همچنین از نظر استراتژیک و موقعیتی دولت را برای تملک زدایی از زمین‌های بزرگ برای احداث نیروگاه‌های کلان بی نیاز می‌کند.

ضرورت ایجاد نیروگاه کوچک و بزرگ مقیاس؟کشور به ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی به معنای عرفی آن یعنی نیروگاه خورشیدی مانند کشورهای امارات، چین و غیره نیاز دارد زیرا مصرف انرژی در کشور ما بالا است که البته در این زمینه نیازمند اقدامات فرهنگی هستیم. از طرف دیگر ما به نیروگاه کوچک مقیاس در ساختمان‌ها و غیره نیاز داریم و دولت هم باید به معنای واقعی کلمه از آن حمایت کند تا توجیه داشته باشد و ما بتوانیم از نور خورشید استفاده کنیم. در این راستا باید سیستم دانشگاهی خود را تهییج کرده تا به سمت تولید این سلول‌ها برود البته از نظر کار دانشگاهی و تحقیقاتی اقدامات زیادی انجام شده اما به دلیل عدم ارتباط دانشگاه با صنعت، این مسائل تئوریک به پروژه‌های کاربردی منتهی نشده است و موفق نشده‌ایم که سلول خورشیدی با کیفیت و با 

استاندارد جهانی و با راندمان بالا تولید کنیم.پیشنهاد شما؟نگاه دولتمردان باید به سمت تولید انرژی از طریق انرژی‌های نو برود و فقط هم انرژی خورشیدی مطرح نیست. باید از مکانیزم‌های تولید انرژی مانند پیل‌های سوختی و انرژی زمین گرمایی استفاده کرد. در انرژی زمین گرمایی می‌توان از زمین گرمایش گرفت و در مناطق سردسیر بدون اینکه از انرژی‌های فسیلی استفاده کنیم می‌توانیم آن را گرم کنیم که این تنها یک کارکرد ساده آن است. در همه جای دنیا از این انرژی در زمینه تولید برق استفاده می‌شود که البته این پتانسیل کشور ما بالا نیست ولی حداقل آن این است که برای گرمایش در فصول سرد و یا به عنوان آبگرمکن می‌توان از آن بهره گرفت. نکته دوم بحث پیل‌های سوختی (سوخت‌های هیدروژنی) است که دو کار مثبت انجام می‌دهد یکی اینکه پاک بوده و همچنین آب تولید می‌کند و تکنولوژی آن در ایران عقب تر از دنیا نیست و ما می‌توانیم نیروگاه‌های پیل سوختی داشته باشیم. پروژه‌های دانشگاهی زیادی در این راستا انجام شده که باید از آن استفاده کرد. پیل‌های سوختی جایگزین خوبی برای تولید انرژی از طریق فسیل‌ها بوده و از نیروهای خورشیدی هم مفیدتر هستند. هم اکنون رفتن به سمت استفاده از انرژی‌های نو دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک جبر است و هر چه آن را عقب تر بیندازیم باعث عقب گرد ما در حوزه انرژی می‌شود. در سال ۹۶یک طرح پژوهشی انجام و بیان شد که اگر ما با هم این روندِ تولید و مصرف به پیش برویم از سال ۱۴۰۴ وارد کننده انرژی خواهیم بود.

کلام آخر؟

مدت‌ها است پتروشیمی استان در دست اقدام است و فارغ از تبعات منفی زیست محیطی که در تخصص من نیست مخاطرات انرژی آن هم بی شمار است و جزو پروژه‌هایی بوده که بنده و بسیاری از کارشناسان با آن مخالف هستیم.پیشنهاد من این است که با توجه به موقعیت پروژه می‌توان آن را به یک سایت نیروگاهی تولید انرژی خورشیدی تبدیل کرد و مردم هم سهامداران پروژه خواهند بود که ۱۰۰ درصد پروژه سودده است. تأمین آب و برق پتروشیمی بالا بوده و نقدهای زیادی هم در زمینه تأمین گاز آن در فصول سرد وجود دارد که این پروژه با این سطح از تبعات را می‌توان به پروژه پرسود و پربازده تبدیل کرد.