■  دکتر علی نجفی نژاد

مدیریت شهری در شرایط حاضر و در دنیای فعلی یکی از مهمترین چالش های بشری در تمامی کشورهاست. پیچیدگی های موجود در جهان فعلی بویژه در مدیریت شهری این کار را بسیار دشورا کرده است و برون رفت از این چالش ها و حل آنها یا کاهش مشکلات جز از طریق اتکاء به روش های علمی میسر نمی باشد. افزایش جمعیت شهرنشینی و تامین نیاز جمعیت روبه رشد از قبیل آب، انرژی، پسماند، ترافیک شهری همراه با مسائلی از جمله تغییرات اقلیمی پیچیدگی موضوع مدیریت شهری را دوچندان می کند. تغییرات اقلیمی از مهم ترین چالش های قرن 21 می باشد که تاثیرات وسیعی در شرایط زندگی در شهرها دارد. از تبعات تغییرات اقلیمی تغییر الگوهای بارش و در نتیجه دوره های طولانی خشکی و بارندگی های شدید است. بارش های شدید منجر به تشدید سیلاب های شهری خواهد شد و کمبود بارش ها بر منابع آبی مورد استفاده شهرها تاثیر زیادی خواهد داشت. حل مشکلات فوق و دستیابی به راه حل در پایدار و زیست-پذیرکردن محیط شهری نیازمند مطالعات و تحقیقات گسترده و همچنین جلب مشارکت شهروندان دارد.حل مسائل فوق نیازمند تدوین برنامه های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت دارد. 

شهر گرگان به عنوان یک شهر با قدمت تاریخی و مرکز گلستان با تنوع اقلیمی و قومی در افق 1425 چگونه شهری خواهد بود؟. چشم انداز این شهر 25 سال آینده چگونه ترسیم شده است؟ این شهر چه جمعیتی را در خود جای خواهد داد؟ نیازهای ساکنین این شهر از جمله آب، انرژی، پسماند چگونه مدیریت خواهد شد؟ برنامه مدیران شهری برای آسایش و تفریحات سالم شهروندان چیست؟ مدیران شهری تا چه میزان توانمندی جلب مشارکت مردم در تصمیمات مهم شهری را دارند؟ تغییرات اقلیمی چه تاثیری بر شرایط زندگی در این شهر خواهد گذاشت؟ اقتصاد این شهر براساس چه فعالیت هایی بنا خواهد شد؟ توسعه فعلی و آتی تا چه میزان پایدار خواهد بود؟ این شهر تا چه میزان در برابر حوادث و اتفاقات مختلف طبیعی تاب آوری خواهد داشت؟

همه این سئوالات و موارد نیازمند بررسی و مطالعه دقیق دارد و براساس این مطالعات باید نقشه راه مدیریت شهری در افق 1425 تدوین گردد. با توجه به موارد فوق پیشنهاد می شود نقشه راه مدیریت شهری گرگان در افق 1425 با هدف شهر دوستدار محیط زیست (شهر سبز) تدوین گردد. ضروری است این نقشه راه که منشور مشترک همه شهروندان گرگان خواهد بود با مشارکت همه شهروندان تدوین و ارائه گردد. توجه و اهتمام شورای شهر در شروع کار خود برای تدوین این سند می تواند نقطه عطفی در مدیریت شهری بوده و اقدامی ماندگار در کار شورای شهر باشد. در همین راستا لازم است طرح های زیر در چارچوب سند بالادستی شهر گرگان تدوین و اجرا گردد:

1-مدیریت پسماند (شهر بدون پسماند در افق 1425)

2-مدیریت رواناب شهری

3-مدیریت فضای سبز ,و جنگلداری شهری

4-مدیریت ترافیک شهری

5-مدیریت انرژی 

6-مدیریت ساخت و ساز شهری

7-مدیریت تفریحات و اوقات فراغت شهروندان 

8-شهر هوشمند

البته این موارد طرح های جداگانه و مستقل از هم  نیستند و کاملا به یکدیگر مرتبط بوده و بصورت درهم تنیده عمل خواهند کرد. بر همین اساس رویکرد به مدیریت شهری حتما بایستی یک رویکرد جامع و یکپارچه باشد.

مطالعه و اجرای طرح های فوق بدون مشارکت فعال شهروندان میسر نخواهد بود. وظیفه مهم مدیران شهری بویژه اعضای شورای شهر فراهم کردن امکان مشارکت گسترده شهرونداندر تصمیمات مهم و اجرای طرح های فوق می باشد. حل چالش های مدیریت شهری که فزآینده و رو به رشد می باشد بدون مشارکت فعال و همه جانبه شهروندان امکان پذیر نخواهد بود. بر این اساس ارتقاء مهارت های لازم برای جلب مشارکت همگانی از مهم ترین مهارت ها در این مسیر خواهد بود. علاوه بر این مدیریت پیچیدگی های موضوعات شهری در شرایط حاضر نیازمند استفاده از ظرفیت نوآوری بویژه ایده ها و نوآوری های جوانان خلاق و علاقمند می باشد.

اکنون که شورای جدید شهر گرگان آغاز بکار کرده امید است بتواند در ابتدای کار خود نقشه راه مدیریت شهر گرگان را با کمک نخبگان در همه بخش ها و عموم شهروندان تهیه نمایند و براساس چشم انداز تهیه شده شهر گرگان در 1425 برنامه اقدام مشترک آن را تهیه و اجرا نمایند. این برنامه، منشور مشترک کلیه شهروندان بوده و با اقدام جمعی همه شهروندان اجرائی خواهد شد.تجربه جهانی نشان می دهد که این راه مطمئن ترین راه در تحقق آرمان ها و چشم انداز مطلوب یک مدیریت شهری است.امید است اعضای محترم شورای شهر با بهره مندی از همه ظرفیت های علمی و تحقیقاتی بویژه ظرفیت اساتید و دانشجویان دانشگاه های استان در مسیر توسعه شهر گرگان شتاب مناسبی ایجاد نمایند.

■ رییس دانشگاه علوم کشاورزی

و منابع طبیعی گرگان