■  صدیقه بای

سفره در فرهنگ ترکان رامیان از قداست و احترام ویژه برخوردار است. زیبایی بافت و طرح و نقوش سفره‌ها بازگوکننده هنر اصیل و بی‌نظیری است که سده‌ها از آن می‌گذرد.موشِندانه(نوعی سفره) پشنداز(پیش انداز یا سفره) ترکیبی از رنگ سیاه و سفید با اشکال هندسی و حاشیه‌های ساده و یا رنگی با رگه‌هایی از سبز یا قرمز بافته می‌شوند.از لحاظ ساختاری و شکل پشندازها طرح‌های قابی یا رضوان دارند، دورگیری و پرداخت و طرح‌های قرینه و اشکال هندسی و در واقع تکرار یک نقش‌مایه در سراسر کار بافت دیده می‌شود.پشندازهای رامیانی در واقع با نقش‌هایی شبیه به جانماز رامیانی، نشانگر احترام خاص به نان و در واقع برکت خداوندی است.پشنداز در مراسم مذهبی و آیینی مردم رامیان نقش ویژه‌ای دارد. نان که نماد رزق و برکت خداوندی است و حلوا که از برنج و شکر، به سبک رامیانی‌ها با عنوان برنج حالوا پخته می‌شود، در روز عروسی توسط خانواده عروس در دو سینی آماده می‌شود و هر سینی در سفره موشندانه بسته‌بندی و همراه عروس به خانه داماد فرستاده و یک تکه نان و حلوا به عنوان تحفه‌ای بین اقوام داماد تقسیم می‌شود.در مراسم عزا نیز پخت نان و حلوای برنجی با همین سبک انجام می‌گیرد و سفره هم در خانه صاحب‌عزا و هم مسجد پهن می‌شود و نان و حلوا بر روی آن گذاشته می‌شود.این سنت‌ها امروزه نیز همانند گذشته اجرا می‌شود و سفرها به عنوان هدیه و همین‌طور کالایی سنتی دادوستد می‌شوند. طرح‌ها و نقش‌ها و جنس‌ها امروزه نیز همان سبک قدیم یعنی نخ و کاموا و بعضاً ابریشم هستند. تزیینات سفره‌ها نیز با خلاقیت بافندگان آراسته به نقش و نگاره‌های خاص می‌شوند که بر زیبایی بی‌نظیرشان می‌افزاید.امروزه علاوه بر طرح‌های موشندانه که هنوز هم توسط هنرمندان خوش‌ذوق بافته می‌شوند، طرح‌های جدید و ساده‌تر با زمینه‌های ساده و طرح‌های راه‌راه، به کار گرفته می‌شوند. رنگ‌ها برخلاف طرح‌های قدیمی سیاه و سفید، طبق سلیقه بافنده متنوع و رنگارنگ هستند و سفرهایی با زمینه‌های سفید و رگه‌های رنگی دلخواه بافته می‌شود. اندازه سفره‌ها و طول آنها نیز دلخواه و طبق سفارشات بافته می‌شود.نوع دیگر از بافت سفره، سفره‌های مسجدی هستند که معمولاً طول آنها به ده متر یا بیشتر هم می‌رسد. بافندگان آنها را معمولاً به‌صورت نذر و رایگان به مساجد و تکایا هدیه می‌دهند که طرح اکثر آنها موشندانه است.

■ پژوهشگر تاریخ محلی گلستان