اعظم محبی: تورهای غیرمجاز گردشگری در گلستان با زیر پا گذاشتن بسیاری از موازین عرفی و بی‌توجهی به حفظ محیط زیست و تخریب طبیعت، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بدنه گردشگری استان وارد می‌کنند. گلستان به سبب برخورداری از جنگل‌های انبوه هیرکانی، تفرجگاه‌های تاریخی، دشت‌های وسیع با جاذبه‌های طبیعی و سواحل زیبا، همواره کانون توجه مسافران و گردشگران بوده است. تمایل آحاد مردم برای حضور در مناطق گردشگری و تماشای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی سبب شده در سال‌های اخیر گروه‌های طبیعت گردی زیادی وارد این مناطق شوند. از چالش‌های این بخش ایجاد تورهای گردشگری غیرمجاز است، گروه‌هایی که بدون اخذ مجوز و داشتن پیش نیازهایی مانند بیمه و بدون آموزش، در فضای مجازی اقدام به جذب علاقمندان به طبیعت می‌کنند. این گروه‌ها به سبب آنکه آموزش کافی ندیده، مشکلات عدیده‌ای همچون تخریب طبیعت، آسیب به حیات وحش، به خطر افتادن امنیت جانی و برخی از مشکلات اخلاقی را به دنبال دارد که به عنوان نمونه می‌توان به قضیه سقوط کوهنورد کرجی در ارتفاعات جهان نمای کردکوی و مرگ وی اشاره کرد. از جمله تبعات حضور این تورها در طبیعت آسیب به درختان، ریختن زباله در عرصه‌های طبیعی، تخریب چشمه سارها و گاهاً شکار حیات وحش و برخی ناهنجاری‌های اخلاقی است. فارغ از خسارت‌های مطرح شده، اصلی‌ترین زیان این تورها حریق در جنگل‌ها بوده، موضوعی که در سال‌های اخیر، بسامد آن بالا رفته و عرصه‌های منابع طبیعی را دچار خسارت کرده است.انتخاب مسیر ناایمن و عدم استفاده از لیدرهای راه بلد و نداشتن تجهیزات کافی سبب شده تا میزان گمشدگی در طبیعت و صدمات جسمی در این تورها افزایش یابد.

افزایش حوادث کوهستان در گلستان

مدیرعامل جمعیت هلال احمر گلستان در این خصوص با اشاره به روند افزایشی حوادث کوهستان، گفت: از ابتدای سال تا ۱۰ مهرماه، نیروهای امدادی به ۵۵ حادثه در کوهستان خدمات ارائه کردند. فرهاد میقانی افزود: این حوادث ۱۰۴ حادثه دیده و ۲۸ مصدوم داشت که ۱۱ نفر توسط هلال احمر به مراکز درمانی منتقل شدند. وی بیان کرد: ۸۶ تیم امدادی متشکل از ۳۲۳ نفر با انواع تجهیزات و خودروهای نجات و کمکدار در امدادرسانی حضور داشتند. میقانی ادامه داد: در مدت مشابه سال قبل، ۴۷ حادثه با ۹۰ حادثه دیده داشتیم که ۲۸ نفر آنها مصدوم شده بودند. وی از اعزام ۱۸ نفر از آنها به مراکز درمانی خبرداد و گفت: ۵۳۲ نیروی عملیاتی در قالب ۱۴۲ تیم در این عملیات‌ها حضور داشتند. رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری گلستان گفت: گروه‌های مجاز به دلیل داشتن تعهد تمام موارد و الزامات را رعایت کرده اما گروه‌های غیرمجاز از انجام کوچک‌ترین خدمات مانند بیمه هم اجتناب می‌کنند. یحیی جلافی فر افزود: تورهای غیرمجاز بدون داشتن آموزش و تجربه بیشترین آسیب را به طبیعت وارد کرده و سبب تأثیرات منفی بر گردشگری استان می‌شوند لذا باید با آنها برخورد شود.

حریق در جنگل حاصل طبیعت گردی بی ضابطه

از جمله آسیب‌های تورهای غیرمجاز، آسیب به منابع طبیعی است، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در این خصوص گفت: تورهای گردشگری در داخل جنگل‌ها، در حال حاضر هیچ نفعی برای منابع طبیعی ندارند. عبدالرحیم لطفی افزود: معمولاً در دنیا بخشی از درآمد تورهای گردشگری صرف حفاظت از جنگل، احیای جنگل و فرهنگ سازی در این راستا می‌شود که این امر در تورهای کشور اتفاق نمی‌افتد. وی بیان کرد: به دلیل اینکه تورهای طبیعت گردی (اکثر آنها)، آموزش‌های لازم را ندیده‌اند سبب تخریب جنگل می‌شوند. لطفی با بیان اینکه این طبیعت‌گردان در ظاهر طبیعت دوست هستند، گفت: طبیعت دوستان در طبیعت آتش روشن نمی‌کنند زیرا آتش یا روی ریشه درخت و یا جایی است که علف و گیاهان در حال رشد هستند. وی با تأکید بر اینکه مجوز طبیعت‌گردی باید با هماهنگی منابع طبیعی صادر شود، ادامه داد: آموزش‌ها باید به نحوی باشد که این افراد با مسائل آن منطقه آشنا شوند زیرا هر جنگل مشکلات خاص خود را دارد.لطفی توضیح داد: برخی از آفات در یک جنگل وجود داشته که با حرکت گردشگران به سایر نقاط گسترش می‌یابد. وی گفت: در صورت استمرار طبیعت گردی بدون ضابطه در درازمدت با چالش‌ها و مصائب زیادی روبرو خواهیم شد که از جمله آنها حریق و توسعه آفات و بیماری‌ها است.

عدم مدیریت پسماند و پساب

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم در این خصوص گفت: استقرار بسیاری از تورهای بی ضابطه در مکان‌های غیررسمی بوده که باعث تخریب پوشش گیاهی و جانوری می‌شود. محمدرضا کنعانی افزود: عدم مدیریت پسماند و پساب و رها کردن آن در طبیعت از دیگر چالش‌ها است که توسط گردشگری بی‌ضابطه اتفاق می‌افتد. وی بیان کرد: این تورها در جاهایی کمپ زده و حضور دارند که غیررسمی است لذا سبب آلودگی و تخریب طبیعت می‌شوند. کنعانی در خصوص مجوز هم گفت: طبق قانون در مناطق تحت مدیریت ما، تورها باید از محیط زیست مجوز بگیرند که این امر در پارک ملی گلستان انجام شده اما در منطقه حفاظت شده جهان نما گردشگری بی ضابطه فراوان و بسیاری از اتفاقاتی که در آنجا شاهد هستیم ناشی از همین امر است.

شناسایی ۵۵ تور غیرمجاز

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان گفت: ۸۰ دفتر خدمات مسافرتی دارای پروانه بهره‌برداری در گلستان وجود دارد که مجری برگزاری تورهای گردشگری هستند. یاسر قندهاری افزود: همچنین ۱۲۸ راهنمای گردشگری کارت دار در کنار این دفاتر فعالیت می‌کنند. وی با بیان اینکه تمامی تورها و دفاتر باید از راهنمایان دارای مجوز استفاده کنند، گفت: در غیر این صورت فعالیت آن تور غیرمجاز خواهد بود و راهنمایان گردشگری هم باید تحت پوشش دفاتر خدمت کنند.  قندهاری متذکر شد: برخی از افراد نه تحت پوشش دفاتر بوده و نه آموزش خاصی دیده اند و تحت عنوان گروه‌های دوستانه، دورهمی، ورزشی و غیره در حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند که عمل آنها کاملاً غیرمجاز است. وی در خصوص برخورد با تورهای غیرمجاز اضافه کرد: در سال جاری، دو جلسه با دستگاه‌های ذیربط از جمله انتظامی، دادستانی، پلیس فتا، اماکن و هیئت امنای تورها در استان برگزار و اقدامات خوبی در این راستا انجام شد. قندهاری اعلام کرد: از ابتدای سال تاکنون ۵۵ گروه غیرمجاز شناسایی شده و صفحات مجازی آنها توسط پلیس فتا بسته شده است و تعدادی از تورها هم کنسل شده اند. وی اضافه کرد: در اواخر سال گذشته «سامانه ثبت گشت» راه اندازی شد که دفاتر موظف هستند برای برگزاری تور، تمامی اقدامات خود را در این سامانه ثبت کنند و این کار از فعالیت‌های غیرمجاز جلوگیری خواهد کرد. قندهاری ادامه داد: تمامی راهنمایان گردشگری که کارت دریافت می‌کنند دوره‌های تخصصی خود را گذرانده و تحت عنوان راهنمای گردشگری، راهنمای ایرانگردی و راه بلد محلی فعالیت می‌کنند. وی بیان کرد: این افراد در ورود به جنگل و روستا تمام موارد و ضوابط را رعایت کرده و نحوه برخورد با جوامع محلی و یا شیوه فعالیت در تفرجگاه‌ها را می‌دانند اما تورهای غیرمجاز آموزشی ندیده‌اند و بسیاری از مسائل زیست محیطی و غیره را رعایت نمی‌کنند و تمامی اینها به اسم گردشگری تمام می‌شود. قندهاری گفت: آسیب به محیط زیست، عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایط کرونا، نداشتن بیمه، به خطر افتادن امنیت و ایمنی گردشگران، گردشگری در مسیرهای ناایمن و عدم تعهد به مراجع بالاتر از جمله آسیب‌هایی است که تورهای غیرمجاز به دنبال دارند. تورهای غیرمجاز طبیعت گردی، آفت گردشگری گلستان بوده لذا باید برنامه جدی برای برخورد و نظارت بر این گروه‌ها در دستور کار مسئولان متولی باشد.