اعظم محبی- با وجود برخورداری گلستان از آثار فاخر گردشگری و جاذبه های منحصر به فرد، اما این استان نتوانسته در زمینه جذب گردشگر خارجی موفق عمل کند.گلستان به سبب برخورداری از جاذبه‌های متعدد تاریخی، طبیعی و فرهنگی پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر خارجی داشته اما این سرزمین کهن نتوانسته از این ظرفیت‌ها به درستی بهره ببرد.در حالی که طبق الگوی کلاسیک گردشگری کشور، برخی از شهرها مانند شیراز، اصفهان و یا مشهد به عنوان اصلی ترین مقاصد گردشگری خارجی در کشور هستند اما گلستان با بهره مندی از جاذبه‌های منحصر به فرد می‌تواند به یک کانون نوین گردشگری تبدیل شود. براساس ملاحظات ترسیم شده ستاد کرونا، هم اکنون شرایط حضور گردشگران خارجی در کشور فراهم شده و گلستان هم می‌توانند در دوران پساکرونا خود را به عنوان یک منطقه مستعد برای جذب گردشگران معرفی کنند. طبق آمارها در سنوات قبل از کرونا حدود ۶ هزار گردشگر خارجی سالانه از گلستان بازدید می‌کردند که این امر نشان می‌دهد در کنار فراهم نبودن زیرساخت‌ها گردشگری، گلستان در حوزه اطلاع‌رسانی و تبلیغات هم اقدام قابل قبولی انجام نداده است.گلستان از داشتن سایت‌های گردشگری چند زبانه و بین‌المللی برای معرفی جاذبه‌های خود محروم بوده و همچنین تولیدات و آثار تدوین شده در سیمای گلستان هم بسیار انگشت‌شمار است و از نظر سمعی و بصری توان معرفی و جذابیت‌های گلستان را ندارد. هرچند در سال گذشته مدیرکل گردشگری گلستان از آغاز طرح تهیه فیلم و عکس از مراکز گردشگری استان خبر داد اما با گذشت حدود یک سال هیچ اثری در این راستا مشاهده نشده است. یکی از موضوعاتی که در استان مغفول مانده استفاده از توان و ظرفیت شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توئیتر، فیس بوک و غیره برای تبلیغات است. اگرچه دسترسی به برخی از شبکه اجتماعی در کشور دچار محدودیت‌هایی است اما باید بپذیریم یکی از ارزان‌ترین و در دسترس ترین ابزارها برای معرفی جاذبه‌های گلستان در آن سوی مرزها همین شبکه‌های اجتماعی هستند که باید به صورت چند زبانه و با ارائه تولیدات چند رسانه‌ای با کیفیت زمینه جذب بیشتر گردشگران و یا شرکت‌های گردشگری را فراهم کنند.

تولید محتوا و تبلیغات نداریم

رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری گلستان در این خصوص گفت: برای جذب گردشگر خارجی نیاز به تولید محتوا و بازاریابی است و اگر گردشگر خارجی بخواهد از نقطه‌ای دیدن کند باید در مورد آن جاذبه آگاهی و اطلاعاتی داشته که می‌تواند آن را از طریق تبلیغات و نمایشگاه‌ها و غیره کسب کرده باشد.یحیی جلالی فر افزود: گلستان جزو استان‌های است که هیچ‌گونه تولید محتوا و بازاریابی برای جاذبه‌های آن انجام نشده و گردشگر خارجی هم به شکل خاص و چشمگیر به آن سفر نمی‌کند یعنی تعداد گردشگران خارجی آن نسبت به شهرهایی مانند اصفهان، یزد، کرمان، شیراز و غیره نزدیک به صفر است لذا این دغدغه هم برای مسئولان وجود ندارد که زیرساخت‌هایی متناسب با استانداردهای جهانی برای جذب گردشگران خارجی ایجاد کنند.وی بیان کرد: برخی از جاذبه‌های ثبت شده جهانی مانند راه آهن و جنگل‌های هیرکانی با برخی از استان‌ها مشترک است و گردشگر خارجی به نقطه‌ای سفر می‌کند که برای آن آدرس دهی شده باشد.جلالی فر با بیان اینکه ما حتی برای گردشگری داخلی هم زیرساخت نداریم، گفت: هر گردشگر خارجی که در استان حضور می‌یابد دوست دارد با فرهنگ و اقوام و جاذبه‌های تاریخی بیشتر آشنا شود و ما راهنمای خارجی نداریم که این گردشگران را هدایت کند.

بازار هدف گلستان مشخص نیست

یک دکتری گردشگری گفت: گلستان جذابیت‌های لازم برای گردشگران خارجی را دارد به طور مثال برج قابوس، بناهای فرهنگی، فرهنگ و آداب و رسوم ترکمن صحرا و شیوه سنتی زندگی اقوام همچون یک موزائیک فرهنگی کنار هم چیده شده است.مهدی سقایی با بیان اینکه قابلیت گردشگری باید سنجیده شود، افزود: جذابیت شرط لازم بوده ولی کافی نیست لذا باید قابلیت یعنی محصول گردشگری هم فراهم شود.وی با اشاره به اینکه جذابیت موجود است اما زیرساخت موجود نیست، اضافه کرد: آیا دسترسی به همان جاذبه‌ها ممکن است؟ آیا خدمات مهمان نوازی شامل خدمات اقامتی، پذیرایی، تفریحی، بهداشتی، ورزشی و غیره فراهم است؟ آیا تورهای تعریف شده وجود دارد؟ آیا سرمایه‌گذاری انجام شده تا گردشگر جذب شود؟ و همه اینها دست به دست هم می‌دهند که محصول گردشگری قابلیت عرضه داشته باشد.سقایی گفت: باید بازارهای گردشگری هدف گلستان مشخص شده و بعد از شناسایی نسبت به تبلیغات اقدام کرد و تور تعریف کنیم تا گردشگری پا بگیرد اما هم اکنون هیچکدام از اینها فراهم نیست و ما نمی‌دانیم بازارهای هدف گردشگری کدام هستند؟این استاد دانشگاه توضیح داد: باید بدانیم در بازار هدف چه ابزارهای تبلیغاتی و اطلاع رسانی عمومیت دارد و مردم از آنها استفاده می‌کنند؛ اگر تلویزیون یا فضای مجازی یا شیوه‌های دیگری است آنها را به کار گیریم.وی شیوه تبلیغ را هم مهم برشمرد و گفت: نُرم جهانی برای بازدید گردشگر خارجی از آثار ثبت شده در یونسکو سالانه ۵۰ هزار گردشگر است، آیا سالانه ۵۰ هزار گردشگر خارجی از برج قابوس بازدید می‌کنند؟

سقایی تأکید کرد: گردشگری یعنی تداوم جریان گردشگر از مبدا به مقصد در طول فصول گردشگری که باید تورهایی تعریف شده و با برنامه‌ریزی به یک نقطه سفر کنند.

برنامه مدون برای گردشگری نداریم

وی عنوان کرد: ۵۰ درصد مشکل جذب گردشگر خارجی مسأله کشوری است و ۵۰ درصد آن به مدیران استانی برمی گردد؛ وقتی در مقیاس ملی جذب گردشگر خارجی ضعیف است استان حاشیه‌ای مانند گلستان هم نمی‌تواند گردشگر خارجی جذب کند.سقایی با انتقاد به اینکه ما مطالعات و برنامه‌های جامع برای جذب گردشگر نداریم، افزود: باید تصمیم بگیریم که آیا می‌خواهیم گردشگری ما توسعه یابد یا خیر در نتیجه الزامات و زیرساخت‌های آن را فراهم کنیم. وی بیان کرد: ما حکم کلی زیاد می‌دهیم مانند «تله کابین باعث جذب گردشگر می شود» و دیوار دفاعی گرگان را با دیوار چین مقایسه می‌کنیم، ما نمی‌توانیم خوشایند خود را به گردشگر خارجی تحمیل کنیم.سقایی با بیان اینکه در کشورهای مقاصد گردشگری الزامات و برنامه‌های کلان شکل گرفته است، ادامه داد: ترکیه هم اکنون با پول گردشگری ما سدسازی می‌کند، این کشور ۱۰ برابر فروش نفت ما از گردشگری درآمد دارد و همه اینها به دلیل این است که ترکیه از سال ۱۹۷۶برنامه آمایشی تنظیمی بر پایه گردشگری داشته و هم اکنون نتایج آن را برداشت می‌کند؛ آنها بازارها را مطالعه کردند لذا گردشگری کار یک شبه نیست.

۴ اثر ثبت شده جهانی

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان هم گفت: گلستان چهار اثر ثبت شده جهانی داشته که شامل برج‌قابوس، جنگل‌های هیرکانی، دوتار ترکمن و راه‌آهن است. احمد تجری افزود: در جوار برج قابوس تابلوهای چند زبانه برای توریست خارجی نصب شده و همچنین برای معرفی بیشتر آن از بروشورها، تولیدات فضای مجازی دو زبانه و تراکت‌های چند زبانه استفاده می‌کنیم.وی با بیان اینکه قبل از کرونا سالانه حدود ۶ هزار گردشگر خارجی وارد گلستان می‌شدند، اضافه کرد: سایت و پورتال گردشگری گلستان با معرفی آثار تاریخی و غیره برای استفاده گردشگران خارجی در حال طراحی بوده و مراحل نهایی خود را می‌گذراند و به زودی رونمایی خواهد شد.گلستان برای رهایی از دغدغه‌های مزمن اقتصادی و حل چالش بیکاری راهکاری به جز سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری ندارد لذا باید برنامه‌های جامع و مدونی در این راستا تدوین کرد.معرفی ظرفیت‌های این استان از طریق اطلاع رسانی در شبکه‌های تلویزیونی برون مرزی، سایت‌های اینترنتی و یا شبکه‌های اجتماعی می‌تواند زمینه حضور پررنگ گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرده و سرانه درآمدی مردم را افزایش دهد.