دست رد آسمان به آرزوهای کشاورزان گلستانی موجب شد بالغ بر ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی گلستان طعمه خشکسالی شود و بر اثر آن 550 هزار تن تولید محصولات زراعی استان کاهش یابد. به گزارش ایسنا، ریه‌ های خشک این روزهای آسمان گلستان قلب رنجور زمین را  آزرده کرده‌ و خساست آسمان موجب شد تا دستان کشاورزان گلستانی خالی‌تر از گذشته باشد. این روزها کشاورزان گلستانی در دل تورم، گرانی، مشکلات اقتصادی و کمبود نهاده های کشاورزی نمی‌دانند  با فصل خشکسالی چه کنند، قشر رنج‌ کشیده کشاورز نمی داند که از بی‌ تدبیری مسئولان گذشته برای عدم قیمت گذاری مناسب خرید تضمینی ناله کند و یا آنکه با مسئولانی که مدت کوتاهی به کرسی مسئولیت تکیه زدند از  پیامدهای سخت خشکسالی در معیشت و زندگی خود سخن بگویند. سفره های کشاورزان گلستانی که چند سالی است با بحران کم آبی و خشکسالی رو به رو هستند مثل سخاوت این روزهای آسمان خالی است، متاسفانه یا سیل همه آرزوهای سرخرمن آنها را با خود بُرد و یا اینکه خشکسالی اجازه نداد امیدهای آنها برای روزهای بهتر و عبور از سختی و گرانی جوانه بزند. تداوم این مسیر باعث می شود که برخی از کشاورزان در این سیاه چاله های اقتصادی و تامین امنیت غذایی به فکر واگذاری اراضی خود به مرفهان بی درد برای ساخت ویلا و باغ باشند، البته آن دسته از کشاورزان گلستانی به ویژه مناطق شمالی استان هم که از باران رحمت الهی ناامید شدند زمین های خود را بایر رها کردند و در انتظار تحول و شرایط اقلیمی بهتر در سال آینده هستند. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان در این باره گفت: با توجه به وضعیت بارندگی ها در سال جاری کل استان گلستان در خشکسالی شدید قرار دارد، شهرستان گنبدکاووس که دارای اراضی شور و لب شور است بیش از نقاط دیگر درگیر خشکسالی شده و میانگین بارندگی در این شهرستان نسبت به بلند مدت با کاهش ۴۵ درصدی همراه بوده است، پس از گنبدکاووس شهرستان های مراوه تپه، آق قلا، گمیشان و بندرترکمن بیشترین آسیب را از خشکسالی دیدند. رضا عباسی با بیان اینکه ۸۰ درصد از اراضی مناطق شمالی استان گلستان از جمله شهرستان های گنبدکاووس، مراوه تپه، آق قلا، گمیشان و بندرترکمن دیم است، ابراز داشت: وقتی اراضی دیم دچار تنش خشکی شود میزان شوری آن تشدید می شود، گرچه بخشی از اراضی گرگان، علی آبادکتول و گالیکش دیم است اما این اراضی دچار تنش شوری نیستند. وی می گوید؛ میزان بارندگی ها در مهر و آبان امسال کم بوده و تقریباً می توان گفت از ۱۵ آبان ماه که کشاورزان منتظر بارش باران بودند در استان بارندگی نداشتیم طوری که حداقل ۱۵ هزار هکتار از اراضی گنبدکاووس نتوانست زیرکشت برود و مابقی اراضی گنبدکاووس نیز پس از پانزدهم آبان ماه زیرکشت رفت که اراضی قسمت شمالی این شهرستان به دلیل عدم بارش باران در آذر و دی ماه و کمبود آب سبز نشد. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان با بیان اینکه در حال حاضر اراضی سبز گنبدکاووس به بیش از ۵۰ هزار هکتار نمی‌رسد، خاطرنشان کرد؛ در صورتی که در بهمن‌ماه و اسفند ماه تداوم بارندگی داشته باشیم بعید است محصول مناسبی از این اراضی تولید شود ولی شاید درصد کمی از محصول آن برای علوفه مورد استفاده قرار گیرد. عباسی با بیان اینکه در شرایط دیم و خشکسالی کشت مستقیم نتیجه بهتری به دنبال دارد، افزود: در اراضی که کشت مستقیم انجام می شود رطوبت بهتری وجود دارد و خاک خشک نمی ماند لذا توصیه ما به کشاورزان دارای اراضی دیم کشت مستقیم بدون شخم و دیسک است و برای توسعه این نوع کشت محدودیتی در ماشین آلات کشاورزی و امکانات وجود ندارد، خوشبختانه تمامی ماشین آلات خارجی مهندسی معکوس شده و تولیدکنندگان داخل و خارج استان ادوات کشت مستقیم را تولید می کنند به ویژه در گنبدکاووس کارگاه تولید کارنده مستقیم فعال است و به کشاورزان متقاضی تحویل داده می شود. وی با بیان اینکه ما حتی در حاشیه جنوبی استان گلستان اعم از کردکوی، بندرگز، علی آبادکتول و گرگان امسال شاهد خسارت  حداقل ۲۰ الی ۶۰ درصدی خشکسالی به مزارع گندم  بودیم، گفت: متأسفانه بر اثر خشکسالی 100 هزار هکتار از اراضی گندم، جو، کلزا و چغندرقند گلستان دچار خسارت 100 درصدی شد و تولید محصول 550 هزار تن کاهش یافت، در کشاورزی با ریسک پذیری بالایی مواجه هستیم اما توصیه های لازم به کشاورزان انجام شد و از آنها درخواست کردیم نسبت به بیمه محصول خود اقدام کنند. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان با بیان اینکه متاسفانه خشکسالی طی سال های آینده ادامه خواهد داشت، گفت: باید کشاورزی حفاظتی و کشت مستقیم در دستور کار کشاورزان قرار گیرد، امسال کشاورزانی که اقدام به کشت مستقیم کردند در مقایسه با کشت سنتی یک تن محصول بیشتری را برداشت کردند و می توان گفت این مزارع خسارت کمتری خوردند، همچنین استفاده از مکمل های رشد برای جلوگیری از آسیب خشکسالی و پایداری محصول توصیه دیگر ما به کشاورزان است. عباسی تأکید کرد: در صورت تداوم خشکسالی در سال آینده کشاورزان سعی کنند به توصیه کارشناسان فنی توجه کنند و تغییر تاریخ کشت را در دستور کار خود قرار دهند که در آن زمان با توجه به هشدارهای هواشناسی توصیه های لازم را به کشاورزان خواهیم کرد.

ضرورت استمهال تسهیلات بخش کشاورزی

مدیر جهاد کشاورزی گنبدکاووس نیز در این باره گفت: با توجه به بارش های انجام شده در بهمن ماه جاری به ویژه سامانه بارشی اخیر که مناطق شمالی گنبدکاووس را تحت تاثیر قرار داد میزان سطح سبز مزارع کشاورزان گنبدی روند افزایشی به خود گرفته و تنش خشکی رو به کاهش است، همچنین با توجه به اینکه دو سامانه بارشی دیگر در بهمن ماه جاری پیش بینی شده است در صورت تحقق این دو سامانه بارشی سطح سبز مزارع گنبدکاووس افزایش می یابد. حبیب الله  زارع تصریح کرد: اراضی دیم که در ماه های مهر و آبان زیر کشت رفت دچار خشکسالی ۱۰۰ درصد شد اما کشاورزان این اراضی مجدداً نسبت به کشت محصول اقدام کردند به همین دلیل افزایش سطح سبز را خواهیم داشت، ما هر ساله در گنبدگاووس با معضل خشکسالی مواجه هستیم اما امسال در ماه های آبان، آذر و دی بارش موثر نداشتیم و خشکسالی نگرانی زیادی را برای کشاورزان ایجاد کرد. وی خواستار استمهال تسهیلات بخش کشاورزی شد و افزود: در حالی که قانون استمهال تسهیلات کشاورزی مصوب شد اما تامین اعتبار آن هنوز انجام نشده است که در صورت تحقق آن فشار مالی به کشاورزان کمتر خواهد شد. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان نیز در این باره گفت: در سال آبی جاری (از مهر ماه سال جاری تا شهریورماه سال آینده) نسبت به مدت مشابه دوره درازمدت بیش از ۲۵۴ میلیون مترمکعب از ذخایر آب های زیرزمینی در گلستان کاهش یافته است که اگر با حجم کل آب ذخیره شده در سدها که ۲۴۵ میلیون مترمکعب است مقایسه کنیم، می بینیم که کاهش ذخایر آب های زیرزمینی گلستان بیشتر از حجم کل آب ذخیره شده در سدهای استان است. جواد تیموری ادامه داد: میزان رواناب سطحی رودخانه های استان گلستان نیز با کاهش بیش از ۷۰ درصدی همراه بوده که این موضوع اثر خود را در ذخیره سدها نشان می دهد و در ۱۴ سد در حال بهره برداری استان گلستان که ۲۴۵ میلیون مترمکعب ذخیره دارد ذخیره آبی ما در حال حاضر حدود ۴۳ میلیون  مترمکعب است که معادل ۱۷/۳ درصد از ظرفیت سدهای ما را شامل می شود و ذخیره آب ۲۰ درصد کاهش یافته است این در حالی است که در سال گذشته سدهای ما ۳۷ درصد ذخیره آب داشتند. وی با بیان اینکه  با توجه به پیش بینی های هواشناسی برای جبران آب در بخش آب های زیرزمینی و سطحی جای امیدواری وجود دارد، خاطرنشان کرد: در مجموع در بخش آب زیرزمینی ۱۸ هزار حلقه چاه مجاز در استان گلستان وجود دارد که در بخش کشاورزی استفاده می شود و مجموع این چاه ها نزدیک به ۹۵۰ میلیون مترمکعب از آب های زیرزمینی استان را مصرف می کند که می توان گفت ۸۰ درصد از منابع آب زیرزمینی گلستان در بخش کشاورزی مصرف می شود. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان با بیان اینکه همه ساله تعدادی از چاه های کشاورزی به کنترل هوشمند مجهز می شود تا میزان بهره برداری از آن مشخص شود، یادآور شد: ۱۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز یا فاقد پروانه در استان گلستان وجود دارد که با توجه به عمق کم آنها حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب از آب های زیرزمینی استان استفاده می کنند. تیموری با تاکید بر اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی باید مدیریت شود تصریح کرد: در شرایطی که با کاهش نزولات جوی و خشکسالی مواجه هستیم باید نوع کشت و سطح زیرکشت مدیریت شود و کشاورزان باید از کشت محصولاتی مانند شالی که آب زیادی مصرف می کنند بپرهیزند و به سمت کشت محصولاتی بروند که در الگوی کشت استان گلستان تعریف شده است. وی با بیان اینکه متناسب با کاهش نزولات چربی و همچنین کاهش منابع آبی باید سطح زیر کشت مدیریت شود، افزود: اگر با کاهش ۲۰ درصدی منابع آبی روبه رو شدیم زیر کشت نیز باید ۲۰ درصد کاهش یابد.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان از کشاورزان خواست از روش های نوین آبیاری به جای روش های سنتی استفاده کنند و راندمان انتقال آب را از محل تامین آن تا محل مصرف را از طریق استفاده از لوله و پوشش کانال ها بالا ببرند و آبیاری مزارع را به زمان هایی موکول کنند که دمای هوا پایین تر است.به نظر می‌رسد با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و همچنین کمبود منابع آبی در استان گلستان، نقش آب در تعیین نوع فعالیت های کشاورزی بسیار تعیین کننده است در این شرایط که با آسیب پذیری سفره آب های زیرزمینی بر اثر برداشت بی رویه و پایین بودن راندمان آبیاری مواجه هستیم اصلاح الگوی مصرف آب امری مهم و حیاتی به شمار می رود و البته بهترین راه برای اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی تغییر الگوی کشت است تا شاهد رونق و توسعه بخش کشاورزی و به دنبال آن رونق اقتصاد و صادرات در استان گلستان باشیم.