■  رضا سلیمانی

نشست نظام آموزشی موثر برای دوره کارآموزی وکالت  و بررسی تجربیات جهانی برگزار شد. در این نشست اینستاگرامی دکتر منصور جعفریان وکیل دادگستری (عضو کانون وکلای دادگستری مرکز و ایالت کالیفرنیا)  و دکتر امین پاشا امیری وکیل دادگستری و معاون دفتر امور بین الملل اسکودا (دبیر نشست) بهمراه  رضا سلیمانی وکیل دادگستری و رئیس سابق کانون وکلای دادگستری گلستان حضور داشتند و به گفتگو درباره اهمیت کارآموزی  وکالت پرداختند. رضا سلیمانی وکیل دادگستری و رئیس سابق کانون وکلای دادگستری گلستان درباره  بررسی نظام داخلی آموزشی در دوره کارآموزی وکالت  طرح بحث کرد  و گفت:  یکی از وظایف اصلی کانون های وکلا، تربیت و تحویل وکیل خوب، دانا و توانا به جامعه است. وی در مورد وضعیت حال حاضر کانون وکلا گفت: باید به چند موضوع اشاره کنم تا بتوانیم تحلیل درستی از وضعیت حاضر داشته باشیم. مساله اول، وضعیت دانشکده های حقوق هست. این وضعیت البته درباره تعداد زیادی از رشته های دیگر هم مصداق دارد اما همانطور که میدانیم  با گسترش عجیب و غریب کمی دانشگاه ها  در سال های اخیر به لحاظ کیفی  با افت شدیدی مواجه شده ایم و هم اکنون در این قسمت مشکلات زیادی داریم و به لحاظ اینکه از دیده برخی بزرگان رشته حقوق، رشته ای کتاب محور است، به هیچ وجه استانداردهای جهانی برای تدریس و تحصیل این رشته رعایت نمی شود. رییس سابق کانون وکلای گلستان ادامه داد: نکته دوم توانایی کانون های وکلا در آموزش و رفع این نقص است. به هر ترتیب، نقص آموزش باید در جایی جبران شود اما کانون های وکلا به طور سیستماتیک فاقد توانایی های لازم برای این آموزش هستند. زیرا اولاً عمده کانون های وکلا در سال‌های اخیر تشکیل شده اند و به لحاظ اداره بنحو خودگردان و ضعف بنیه مالی، امکان تاسیس مجتمع های آموزشی را ندارند. ثانیا دانشکده های مهم حقوق، فقط در چند شهر مستقرند. ثالثاً به لحاظ همان ضعف بنیه مالی، امکان ایجاد مجتمع‌های آموزشی مثلاً توسط هر چند کانون با یکدیگر هم وجود ندارد. این وکیل دادگستری ادامه داد: نکته سوم وضعیت پذیرفته شدگان در آزمون است. در عمل عمده پذیرفته شدگان آزمون وکالت ، همزمان با دوره کارآموزی به کارهای مهم دیگری همچون ادامه تحصیل در مقطع ارشد یا دکتری یا برخی امور دیگر مشغول‌اند. سلیمانی با یادآوری اهمیت آزمونها ادامه داد: نکته چهارم اینکه امتحان ورودی وکالت، صرفاً یک امتحان تستی است که بسیار ناکافی است. گرچه جایگزین بهتری در حال حاضر برای این امتحان وجود ندارد اما نمی توان از عیوب یک امتحان تستی صرف نظر کرد و نکته آخر و پنجم این که متاسفانه هیچ ارتباطی بین دانشکده های حقوق به عنوان مرکز تئوریک این علم با مراجع قضایی به عنوان مکانی که حقوق زنده در آنها در جریان است و آموزشگاه تجربیات عملی است، وجود ندارد. این پنج نکته ما را به این نتیجه می‌رساند که در حال حاضر وضعیت نامناسبی حکمفرماست و برای اصلاح آن، بایستی ضعف های موجود برطرف بشود. رضا سلیمانی در بخش دیگری از سخنانش درباره کار آموزان وکالت و مراحل این کارآموزی گفت: در همه این روش های کارآموزی نکات و وظایف، مشکلات و نقاط ضعفی وجود دارد. با این توضیح که بخش عملی این دوره یعنی تهیه گزارشات از دادگاه ها بسیار ناکافی است و نمی توان از آن به عنوان یک تجربه عملی قابل اتکا نام برد. در عمل هم مشکلاتی در راه اجرای آن وجود دارد.

رییس سابق کانون وکلای گلستان با اشاره به اینکه  در وضعیت فعلی با خلا مقررات مواجه هستیم، گفت: این خلا، در دو بخش نمود بیشتری دارد. بخش اول مربوط به وظایف وکیل سرپرست و ضمانت اجراهای لازم است و بخش دوم راجع به کارآموزان و وظایف و تکالیف آنهاست که ضمانت اجرای موثری برای عدم اجرای این تکالیف وجود ندارد.

سلیمانی در بخش سوم سخنان خود به  بحث درباره  فعالیت های کانون ها در راستای اصلاح این وضعیت پرداخت و یاد آور شد: حدود ۲ سال قبل مکاتباتی از سوی قوه قضاییه برای اصلاح آیین نامه لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری انجام شد. گرچه کانون ها معتقد بودند با توجه به شرایط موجود، تغییر و اصلاح آیین نامه از لحاظ حقوقی فاقد وجاهت است اما به هر ترتیب، برای نشان دادن حسن نیت خود، طبق ماده ۲۲ لایحه استقلال که تنظیم آیین‌نامه را برعهده کانون وکلای دادگستری قرار داده است، پذیرفتند که این آیین نامه اصلاح شود. کانون ها، چندین ماه برای تهیه متن اصلاحی تلاش و فعالیت کردند اما نهایتاً در آخرین روزهایی که جناب آقای رئیسی مسئولیت قوه قضاییه را برعهده داشتند، متنی با عنوان آیین نامه تصویب و منتشر شد که البته با متن تنظیمی کانونها دارای تفاوت های اساسی بود و به همین خاطر کانون ها، اجرای این آیین نامه را مخالف قانون دانستند و در حال حاضر اجرا نمی شود. اما در قسمت کارآموزی تغییرات خوب، مهم و مفیدی در این آیین‌نامه گنجانده شد.

 رضا سلیمانی در پایان گفت: کانون وکلا نهادی واسطه ای است و در واقع نباید و نمی تواند وظایف سیستم آموزش عالی کشور را بر عهده گیرد. ضعف سیستم آموزش عالی در این حوزه، آشکار و مشهود است. در کشورهای منظم و پیشرفته، برای تحصیل در رشته حقوق، متقاضی باید دانشنامه کارشناسی در رشته دیگری نیز داشته باشد، زیرا این رشته بسیار مهم است. رشته ای است که با حقوق، جان، مال، آبرو و شخصیت شهروندان ارتباط مستقیم دارد و به همین خاطر کم اهمیت شمردن آن، نتایجی وخیم برای شهروندان دارد. اصلاح وضعیت ابتدا در گرو اصلاح این وضعیت و رفع این  مشکلات است.