■   رشید نافعی

ماغتئم غولئ گر دویورسانگ بئر آجئ

مالئم دور تاپارسن شوندا بئر حاجئ

ناگه مردلیگ اتسه آدام بیوه جئ

هر میلئسده یوزیول دیله گتیرمئش

در شعر بالا، مختومقلی فراغی به مفاهیم کلیدی انسان محورانه از جمله اهمیت نوع دوستی؛ مردانگی و سخاوتمندی، اشاره میکند. در این شعر، مختومقلی به خودش تذکار میکند، ای بنی آدم و ای کسی که معتقد به شریعت و دین رسولانه ات هستی بدان!  نوع دوستی و دستگیری از یک مستمند؛ نیازمند؛ گشنگان و سیر کردن شکم فقرا در اهمیت و اولویت اگر از بر جای آوردن مناسک طواف حج ابراهیمی بالاتر نباشد؛ پایین تر نیست. به عبارتی دیگر، اینگونه سخاوتمندی را با یکبار به جای آوردن مراسم پر زحمت؛ پر هزینه و زمانبر حج  معادل میگیرد. ولی بلافاصله به نوع بشر تلنگر میزند؛ هشدار میدهد و مشروط و منوط میکند بر این که مبادا این نوع دوستی؛ سخاوت و مردانگی را با غرور کاذب و بی جنبه گی؛  با بازگویی سبکسرانه و متملقانه کمک خویش در حق همنوع، کارتان را بی اثر نسازید. در واقع  مختومقلی در این مصرع آخر قطعه شعر  میگوید: اگر برای یک فرد معتقد به دین ابراهیمی به جا آوردن حج مهم است؛ تامین اقتصاد خانواده ها، سیر کردن شکم یک گرسنه، نوع دوستی، سخاوتمند ی، فاش نکردن اسرار و حفظ آبروی آدم‌ها به ویژه نیازمندان مظلوم نیز مهم است.