اعظم محبی: با گذشت حدود ۱۴ ماه از تصویب نهایی منطقه آزاد اینچه برون، این مطالبه دیرین گلستانی‌ها برای عملیاتی شدن، همچنان اسیر پروسه‌های بی ثمر اداری بوده و دستاوردی نداشته است. استان گلستان به لحاظ برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و واقع شدن در کریدور ترانزیتی کشورهای آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیج فارس، پتانسیل ارزشمندی در زمینه توسعه تبادلات خارجی دارد. ویژگی‌های خاص این استان و همجواری با جامعه هدف و بازار اوراسیا سبب شده تا در سالیان گذشته مدیران ارشد استان به فکر ایجاد منطقه آزاد تجاری در گلستان باشند؛ موضوعی که در چند دولت گذشته بارها پیگیری و پس از رفت و آمد بسیار این لایحه بین دولت، مجلس و شورای نگهبان در حدود ۱۴ ماه پیش، با نام منطقه آزاد تجاری اینچه برون به تصویب رسید. تصویب این لایحه نویدبخش توسعه در استان بوده تا مردم مناطق مرزی و کم برخوردار استان از مزایا و ایجاد اشتغال این مصوبه بهره‌مند شوند. نزدیکی به فرودگاه بین المللی گرگان و همجواری به بندر در حال ساخت خواجه نفس، از دیگر پتانسیل‌های منطقه آزاد اینچه برون است که می‌تواند پیشران توسعه این منطقه باشد. اما با وجود گذشت بیش از یک سال از تصویب و ابلاغ این منطقه، سرعت تحولات و پیگیری‌های مربوطه رضایت بخش نیست. هرچند رئیس مناطق آزاد کشور در سفر به گلستان، وعده شتاب بخشی به روند فعال شدن این منطقه را داد، اما بررسی‌ها نشان گر آن است که پیگیری امور این منطقه آزاد چندان مطلوب نیست. در ماه‌های گذشته دبیر اجرایی برای این منطقه معرفی اما گویا گره مشکلات منطقه آزاد اینچه برون نیازمند همراهی بیشتر مسئولان ارشد کشور است. به عقیده کارشناسان، راه اندازی منطقه آزاد تجاری اینچه برون علاوه بر ثمرات اقتصادی، سبب ثبات و پایداری مراکز چندملیتی بوده و مانعی برای مهاجرت مرزنشینان خواهد بود.

منطقه آزاد اینچه برون می‌تواند نقطه پیشرفت باشد

یک فعال اقتصادی در این خصوص گفت: منطقه آزاد اینچه برون زیرساخت‌های لازم مانند آب، برق، گاز و غیره را نداشته و تا زمانی که این زیرساخت‌ها فراهم نشود، سرمایه‌گذار رغبتی برای ورود به این منطقه را نخواهد داشت. امیر یوسفی افزود: منطقه آزاد اینچه برون ، ظرفیت خوبی برای استان و نقطه پیشرفت و تحول است و باید حداقلِ زیرساخت‌ها را ایجاد کرد تا سرمایه گذار داخلی و خارجی رغبتی برای حضور در این منطقه را داشته باشد. وی بیان کرد: عدم تکمیل خط ریلی اینچه برون به شاهرود از دیگر دلایل تحرک در منطقه آزاد است و اگر این خط ریلی ایجاد شود در ارتباط ما با کشورهای همسایه مؤثر بوده و می‌توانیم از ظرفیت‌های اقتصادی و صادراتی خود به درستی استفاده کنیم. یوسفی گفت: خط راه آهن می‌تواند ظرفیت بزرگی را در استان و کشور ایجاد کند و پل ارتباطی ما برای استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه است که در راستای اجرای این خط ریلی جلسات متعددی با حضور مسئولان کشوری برگزار شده ولی هنوز به سرانجام نرسیده و اگر ما می‌خواهیم منطقه آزاد ما پیشرفت لازم را داشته باشد لازمه آن ایجاد این خط ریلی است.

همگرایی بین راه آهن و منطقه آزاد اینچه برون وجود ندارد

رئیس اتاق بازرگانی گرگان هم در این خصوص گفت: یک سال از تصویب منطقه آزاد اینچه برون می‌گذرد و اساس نامه آن تدوین شده و باید به امضای اعضای هیئت دولت برسد و هیئت مدیره آن مشخص شود. علی محمد چوپانی با اشاره به انتخاب مسئول منطقه آزاد اینچه، افزود: دلیل اینکه هیچ اقدامی در این منطقه انجام نمی‌شود آن است که نقشه راه مشخص بین منطقه آزاد و راه آهن وجود ندارد؛ این دو نهاد دولتی بوده ولی همگرایی و«مخرج مشترکی با هم ندارند که سرمایه‌گذار اعتماد کرده و در این زمینه به اطمینان قلبی برسد. چوپانی با اشاره به تکمیل کریدور ریلی شمال به جنوب، گفت: هزینه جابه‌جایی کالا با راه آهن در ایران به خصوص در اینچه برون برابر و یا بیش از حمل و نقل جاده‌ای بوده، در صورتی که در دنیا هزینه جابجایی کالا با ریل بین ۵۰ تا ۶۰ درصد کامیون است. وی بیان کرد: در حال حاضر با شرایط موجود حمل بار به سمت جنوب ۲۰ روز به طول می‌انجامد در صورتی که با کامیون، این مسیر حداکثر سه روز خواهد بود و زمانی که مسیر طولانی می‌شود، هزینه مالی هم خواهد داشت.

رونق در منطقه آزاد با ایجاد مسیر ریلی ممکن است

رئیس اتاق بازرگانی گرگان گفت: تا زمانی که این نگرش بین راه آهن و سیاستگذار اقتصادی منطقه آزاد اصلاح نشود هیچ اتفاقی در این منطقه رخ نخواهد داد همانطور که طی هشت سال در این منطقه هیچ اتفاقی روی نداد. وی ضمن تأکید بر اینکه باید مسیر ریلی خود را کوتاه‌تر کنیم، افزود: چگونه ریلی کردن اینچه برون- گرمسار از گدوک توجیه اقتصادی داشته ولی احداث مسیر گنبدکاووس- آزادشهر- شاهرود که ۵۲۰ کیلومتر طول مسیر را کاهش می‌دهد و زمان دسترسی به اینچه- چابهار و بنادر دیگر را به پنچ روز می‌رساند، توجیه ندارد؟ چوپانی عنوان کرد: هزینه برقی کردن محور گرمسار، یک میلیارد و دویست میلیون یورو بوده در صورتی که خط مذکور (اینچه – شاهرود) را می‌توان با ۲۰۰ میلیون یورو اجرا کرد. وی با بیان اینکه با این شرایط چگونه سرمایه گذار وارد منطقه آزاد شده و اطمینان حاصل کند، گفت: یکی از مصادیق حیف شدن بیت المال، برقی کردن مسیر اینچه برون- گدوک و گرمسار است که نسبت به شاهرود ۵۰۰ کیلومتر طول مسیر را دورتر می‌کند و با در نظر گرفتن تجهیزات دیگر مانند لوکوموتیو، واگن و غیره بیش از ۲.۵ میلیارد یورو برای کشور هزینه خواهد داشت اما در اینچه به شاهرود مسیر کوتاه‌تر بوده و هزینه را هم کاهش می‌دهد. چوپانی افزود: امیدی نداریم با این طرز تفکری که بر راه آهن و پروژه‌های زیر ساخت راه‌آهن حاکم است، شرایط بهبود یابد. وی توضیح داد: طول دریای خزر هزار و ۲۰۰ کیلومتر و عرض آن ۴۰۰ کیلومتر است و کارکرد راه آهن اینچه برون- شاهرود برای کشورهای حوزه شرقی دریای خزر از جمله ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، چین و حتی افغانستان بوده که مسیر دسترسی آنها را فراهم می‌کند و راه آهن انزلی در برای ضلع غربی خزر است. چوپانی بیان کرد: اگر راه آهن ایجاد کنیم از طریق چین می‌توانیم به اینچه و بعد به شاهرود، جلفا و به اروپا و آب‌های گرم برویم در غیر این صورت ما باید هزار و ۲۰۰ کیلومتر را دور بزنیم. وی گفت: هم اکنون کشور قزاقستان با کشتی رو- رو از عرض دریای خزر عبور کرده و به باکو و ترکیه می‌رود اگر راه آهن ایجاد کنیم دیگر لازم به عبور از دریا نیست. رئیس اتاق بازرگانی گرگان اضافه کرد: باید نگاه ترکیبی جغرافیایی و اقتصادی با هم جمع شده تا این چالش برطرف شود؛ هرچند که استاندار، نماینده‌ها و مسئولان به دنبال ایجاد این خط هستند ولی تفکری که در راه‌آهن حاکم است در مناطق آزاد کارکرد ندارد. وی گفت: باید گفتمان منطقه آزاد و راه آهن برای توسعه استان یکی شود. چوپانی با بیان اینکه سرمایه‌گذار هنگامی که مشاهده می‌کند منطقه آزاد کارکردی ندارد برای همین به آن ورود نمی‌کند، گفت: منطقه آزاد هم اکنون زیرساخت‌های اولیه از جمله برق، آب، گاز و غیره را ندارد، مردم به چه امیدی به این منطقه بیایند.

انتخاب هیئت مدیره بعد از تصویب اساس نا مه

استاندار گلستان هم در این خصوص گفت: منطقه آزاد اینچه برون حدود یک سال قبل در مجمع تشخیص مصلحت نظام تأیید شده و در بین مناطقی که همزمان تصویب شده‌اند، پیشرو بوده و شرایط خوبی دارد. علی محمد زنگانه افزود: در سال گذشته، دبیر اجرایی این پروژه انتخاب شد که می‌تواند در پیشبرد اهداف و برنامه‌ها اثرگذار باشد. زنگانه بیان کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات ما در این حوزه تدوین طرح جامع مطالعاتی منطقه آزاد اینچه برون بوده که بودجه آن توسط دبیرخانه پروژه در مناطق آزاد تأمین شده است. وی ادامه داد: اقدام بعدی، تکمیل اساس نامه‌ای بود که در شورای عالی مناطق آزاد تصویب شده و هم اکنون برای تصویب در شورای نگهبان قرار دارد. استاندار گلستان اضافه کرد: پس از تصویب این اساسنامه هیئت مدیره و مدیرعامل، انتخاب و به صورت رسمی به آنها ابلاغ می‌شود. زنگانه با اشاره به استقرار دفتر منطقه آزاد اینچه برون در گرگان، گفت: راه اندازی این دفتر در یکی از بهترین نقاط شهر گرگان نشان از اهمیت این موضوع برای ما دارد. وی گفت: منطقه آزاد اینچه برون در توسعه اقتصادی و توسعه روابط با کشورهای همسایه اثرگذار خواهد بود. اهالی گلستان چشم انتظار هستند تا با تعیین اعضای هیئت مدیره منطقه آزاد تجاری اینچه برون، شاهد شکوفایی و توسعه تبادلات مالی در نوار مرزی گلستان باشند.