آیین گفت و گو
یاددداشت اول |
■ با مسوولیت سردبیر
فردا سی ام شهریور ماه روز گفت و گوی تمدنهاست. گفت و گو یک پدیده ی فرهنگی است، اما عوامل مختلفی در سیاست، اجتماع و حتی اقتصاد می تواند بر این پدیده ی فرهنگی تاثیر بگذارد، به این خاطر جدای از تاثیرگذاری این عوامل، باید پرسید کدام عامل است که این چنین، یک فرهنگ پر قدرت را به مسیری کشانده است که با همه ی عظمت، روشی را بر می گزیند که به گفتن و شنیدن ختم نمی شود. راهی که در آن گفت و گو به یک اتفاق روشنفکرانه تبدیل می شود و شهروندان آن فرهنگ خاموشی را بر ارتباط و گفت و گو ترجیح میدهند و برای اهل سکوت ارج و قرب بیشتری قائل می شوند و اهل بیان را در مرتبتی نازل تر می نشانند. شوربختانه باید پذیرفت سنت ادبی و معرفتی تاریخی ایرانیان، همواره ترجیح سکوت بر سخن بوده است. نگاهی به آثار معتبر و بزرگ فارسی به ما نشان می دهد که این سنت ادبی ریشه هایی بس سترگ در تاریخ ما دارد، زیرا آن چنان که گفته شده است، بزرگان بیش از دیگران اهل سکوت اند، سکوت تداعی کننده آرامش و محوشدن در تاملات است و در ادبیات عرفانی ما بر آن تاکید شده است، به این خاطر گفته اند:
آنکه را اسرار حق آموختند
مهر کردند و دهانش دوختند
علاوه بر این فرهنگ باید به عوامل سیاسی نظیر استبداد تاریخی در حکمرانی ایرانیان اشاره کرد که بیان دیدگاه و اندیشه گاه مخاطرات تلخ و سنگینی داشته است و به این خاطر نخبگان سکوت را بر گفت و گو ترجیح میدادند. در کنار این دو عامل باید از تنگ نظری های عوام و کژ فهمی های آنها نیز به عنوان عاملی برای دورماندن جامعه فرهنگی ایران از گفت و گو نام برد. اما امروز بشریت به این نتیجه قطعی رسیده است که راه ارتقا و توسعه از معبر گفت و گو می گذرد و راه دیگری برای آن نیست. برای گفت و گو باید فرهنگ مدارا و تساهل در برابر دیگران را ترویج کرد و حق طبیعی بشر برای آزاد اندیشی را ارج نهاد تا بر این مبنا بتوان به جامعه ای فرهیخته نايل شد.