محمد جانفشان

منظور از محیط زیست، محیطی است که کلیه موجودات زنده (چه امروز و چه در آینده) در آن زندگی می کنند و این محیط شامل کره ی هوا، خشکی ها، آبها، فضا و کلیه منابع زیر زمینی و تمام موجودات زنده می شود. می دانیم که بسیاری از امکانات و منابع کره زمین تجدید پذیر نیستند و بسیاری از آنها، اگر تجدید پذیر هم باشند، تجدید آنها بسیار کند و مشکل انجام می شود. از سوی دیگر افزایش جمعیت جهان با توجه به محدودیت منابع طبیعی ایجاب می کند، نابود نکنیم و نگهداری از آن را به عنوان یک امانت الهی و انسانی و اخلاقی، وظیفه خود دانسته و در انجام این وظیفه کوشا باشیم. به عنوان یک انسان آگاه و تحصیل کرده وظیفه داریم که موارد ذیل را رعایت کنیم.

1- از آلوده کردن هوا از راه های گوناگون مثل استفاده از مشتقات کربن در ایجاد انرژی مثل نفت، بنزین، گازوئیل، روغن های صنعتی که در نتیجه احتراق با اکسیژن ترکیب می شوند، نه تنها از اکسیژن زمین می کاهند بلکه با ایجاد گازهای گوناگون موجب پارگی لایه اوزن  شده و درجه حرارت زمین را بالا می برند. بالا رفتن درجه حرارت زمین یعنی کم شدن آبها، خشکسالی و خشک شدن دریاها و دریاچه ها و رودخانه ها و از میان رفتن پوشش گیاهی زمین و نابود شدن منابع غذایی و زیستی موجودات زنده

و از بین رفتن آنان و کم شدن ذخیره اکسیژن کره هوا می شود به این ترتیب زنجیره حیات که زندگی همه موجودات تحت نظم آن می باشد، بهم می خورد و نسل موجودات زنده به تدریج در معرض نابودی قرار می گیرد.

2- آداب حفظ کره خاک: زمینی که در آن زندگی می کنیم سرشار از منابع گوناگون گیاهی معدنی، جانوری و غذایی است. با توجه اینکه فقط یک زمین داریم، در حفظ و نگهداری آن باید دقت کنیم. منابع آن را بی محابا استخراج و مصرف نکنیم. این منابع فقط به ما تعلق ندارد و نسل های آینده هم در آن سهم دارند. منابعی مانند نفت، فلزات، سنگها و کانی ها تجدید ناپذیرند. بنابراین باید در استفاده از آن نهایت دقت و صرفه جویی شود. گیاهانی که روی این خاک روئیده اند هوای تنفسی ما را تامین می کنند، نباید با قطع درختان و استفاده از آن در کالاهای مصرفی و یا سوزاندن آن برای گرم شدن و ایجاد حرارت، به این منبع مهم حیاتی صدمه بزنیم و به خاطر سود مختصر و موقتی با استفاده از مواد شیمیایی و رها کردن آن در خاک و رودخانه ها و دریاچه ها، این مواهب طبیعی را آلوده نکنیم و موجودات زنده ای را که حیات آنان در آب و خاک سالم، تامین می شود، نابود نکنیم. استفاده از مواد شیمیایی موجب آلودگی آبهای زیر زمینی می شود که از

طریق این آبها، تشنگی و عطش خود را رفع می کنیم و یا از این آبها در تهیه ی مواد غذایی خود استفاده می کنیم. گرفتار انواع بیماری لاعلاج مثل سرطان می شویم. استفاده از اسپری های ضد حشرات و حیوانات موذی نه تنها چرخه طبیعی حیات را به خطر می اندازد بلکه با ورود میلیونها تن مواد سبک سمی به جو کره زمین، عمر لایه اوزن روزبروز کمتر می شود.

3- دریا بزرگترین منبع تامین حیات ما انسانها و تمام حیوانات و گیاهان می باشد. میلیونها نوع موجود زنده اعم از گیاهان و حیوانات، حیاتشان به آب دریاها بستگی دارد و بسیاری از این حیوانات در دریا زندگی می کنند و بصورت گروهی بسیار بزرگ در کنار هم از این آب استفاده می کنند و گروهی از آنان منبع غذایی بزرگی برای ما انسانها هستند. امروزه، منبع بزرگ حیات در معرض خطر نابودی است. لکه های نفتی بزرگ، کشتی های غول پیکر آلوده کننده آبها، ناوگان اتمی، حفر چاه های نفت در دریاها، انتقال لوله های نفت از میان دریاها، فاضلاب ریخته شده در رودخانه ها و ... همه رفتارهای غلطی هستند که ما انسانها با دریا می کنیم.

ایجاد سدهای مهارکننده آب رودخانه ها و استفاده غلط از

آبها در آبیاری زمینهای کشاورزی موجب خشک شدن دریاچه ها و رودخانه شده و اقلیم های اطراف این دریاچه ها و رودخانه ها دچار دگرگونی شده است. نمونه این رفتار، خشک شدن دریاچه بایکال در روسیه، دریاچه هامون در ایران و کاهش شدید آب دریاچه ارومیه است.

4- نقش زباله ها نیز در آلوده کردن محیط زیست و نابود کردن آب بسیار با اهمیت است. روزانه در جهان هزاران تن زباله های غیر قابل بازیافت مثل ترکیبات شیمیایی و پلاستیکی در کره زمین رها می شود. بعضی از انواع آن مثل کیسه های زباله و مواد پلاستیکی چند صد سال طول می کشند تا جذب طبیعت شوند ومعلوم نیست عاقبت کار موجودات زنده چه خواهد شد. حال شما به زباله ها، زباله های سمی کارخانه ها، زباله های اتمی و زباله های دیگر کارخانه ها را هم اضافه کنید و تصور کنید که چه فاجعه ای در راه است.

5- این روزها که بشر پا به فضا گذاشته و از طریق موشکها و سفینه های فضایی و قمرهای مصنوعی به مطالعه جهان پرداخته و جایگاه تازه ای برای خود در کرات دیگر جستجو می کند، باید متوجه خطراتی که سقوط قمرهای مصنوعی و لاشه موشکها روی کره زمین و نیز

سرگردانی این وسایل در فضا و خطراتی که آلوده شدن فضا را تهدید می کند نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

6- یکی از منابعی که محیط زیست ما انسانها و حیوانات را آلوده می کند، آلودگیهای صوتی است. صدای موتور و بوق اتومبیلها، صدای بلند بلندگوها و وسایل صوتی، صدای هواپیماها و امواج مافوق صوت، صدای کارخانه ها و بوق کشتی ها، سر و صدای زیاد انسانها در اجتماعات، همه و همه محیط زندگی ما انسانها را آلوده می کنند و به سیستم عصبی ما آسیب می زنند. این آسیبها به تدریج سلسله اعصاب را حساس و انسانها را کم تحمل و عصبی و گوشه گیر می کنند. بروز انواع بیماریهای عصبی و رواج آن نتیجه این زندگی شهرنشینی و استفاده نادرست از وسایل و لوازم صدازا است. ما انسانها می توانیم با توجه به خطرات آلودگی های صوتی تا آنجا که می توانیم از ایجاد این صدا پرهیز کرده و محیط زندگی خود را آرام نگهداریم.

خطراتی که محیط زیست را تهدید می کنند و باید از آن پرهیز کنیم:

1- زباله ها و زباله های صنعتی بیمارستانی، خانگی و کلیه وسایلی که فرسوده می شوند و بازیافت پذیر نیستند.

2- بیابان زایی که در نتیجه کم آبی و از بین رفتن پوشش

گیاهی و خشکسالی عارض می شود.

3- صید بی رویه حیوانات دریایی و زمینی و هوایی بدون آنکه به چرخه حیات آنان توجه شود.

4- استفاده بی رویه از منابع زیرزمینی به علت گرایش مردم به مصرف انبوه.

5- آلوده شدن هوا توسط اتومبیلها، کارخانه ها، وسایل خانگی، هواپیماها، کشتی ها که موجب بیماری و نابودی انسان و دیگر موجودات می گردد.

6- استفاده بی رویه از سموم شیمیایی برای گیاه ها که موجب نابودی انسانها، آبها، جانوران و گیاهان می شود.

7- استفاده از انرژی های ناپاک مثل مشتقات نفت، چوب و... از انرژی های طبیعی مثل آفتاب و باد و آبها.

8- نابودکردن جنگلها و تبدیل شدن آنها به زمینهای کشاورزی و کاهش منابع اکسیژن و حیات حیوانات جنگلی.

9- آلوده شدن محیط شهرها به آلودگی صوتی مثل بوق اتومبیلها، آژیرها، صدای موتورها و بالاخره ترافیک.

10- آلوده شدن هوای شهرهای بزرگ به ریزگردها و دود وسایل آلوده کننده هوا که همه روزه موجب مشکلات تنفسی و مرگ انسانها و پرندگان و حشرات می شود.

مجموعه این خطرات ما را بر آن می دارد که به عنوان یک انسان تا آنجا کی می توانیم از محیط زیستمان حفاظت و در پالایش آن بکوشیم.