بزرگداشت فارابی روز حکمت و فلسفه
یاددداشت اول |
■ بامسوولیت سردبیر
سی آبان ماه روز جهانی بزرگداشت حکمت و فلسفه و فیلسوف بزرگ ایرانی ابونصر فارابی است. فارابی که در خراسان بزرگ فرهنگی در قرن سوم و چهارم زندگی می کرد، تاثیرات بسیاری در حوزه اندیشه ورزی در ایران زمین داشته است. او را بنیانگزار فلسفه و بینش سیاسی فلسفی در ایران دانسته اند و مبدع دیدگاههای بسیار بدیع در این باره می شمارند. نگاهی به آثار او نشان می دهد در بسیاری از حوزه های اندیشگی تامل کرده است. دغدغه اصلی فارابی پیوند و تلفیق میان دین و فلسفه بود و معتقد بود که در میان دین اسلام و حکمت یونانی تناقضی وجود ندارد و اگر اختلافی وجود دارد، مربوط به ظواهر امر است که میتوان با تاویلات فلسفی آن را برطرف کرد. از جانب دیگر باید گفت فلسفه وی رنگ سیاسی به خود گرفته و به همین دلیل درک فلسفه وی بدون شناخت روش سیاسی خاص او امکانپذیر نخواهد بود. مهمترین نظریات فلسفی آن حکیم در کتب سیاسی وی همچون «آراء اهل المدینه الفاضله» «کتاب السّیاسه» و کتاب «السیاسات المدنیه» مطرح شده است. مدینه فاضله از نگاه فارابی مقدمهای برای حصول سعادت برای آدمیان است. در واقع انسانها از طریق مدینه فاضله میتوانند به سعادت حقیقی دست یابند. فارابی در توصیف مدینه فاضله آن را به جسم آدمی تشبیه میکند که چنین تشبیهی برگرفته از افلاطون است. از نگاه فارابی در مدینه فاضله همه اعضا همچون اعضای بدن در جهت حفظ و رشد به فعالیت خود ادامه میدهند. همان گونه که در بدن انسان، قلب بر سایر اعضا برتری دارد در مدینه فاضله نیز رئیسی وجود دارد که بر دیگر اعضا ریاست میکند و خود خادم عضو دیگر نیست. او آثار افلاطون و ارسطو را به عربی ترجمه کرد و کوشید بین اندیشه های فلسفی اسلامی و یونانی وحدت به وجود آورد و تلاش کرد در احصا العلوم، دانش ها را در هشت طبقه جانمایی کند و آنها را شرح و بسط دهد.
علاوه بر این فارابی کتابی نیز درباره موسیقی و دستگاههای موسیق دارد که در نوع و زمان خود اثر بدیعی است و نشانه آنکه او از بسیار از خام اندیشی های رایج حتی این روزها به دور بوده است. این روزها به عنوان وارثان بزرگانی مانند حکیم ابونصرفارابی باید تلاش کنیم با خوانش آثار آن بزرگان و نقد و بررسی و طرح آنها در فضای عمومی، جامعه را به سوی نگرش هایی عمیق تر از آنچه امروز به آن گرفتار شده ایم هدایت نماییم.