الهه موسوی- 140 نفر از ساکنان سابق آشوراده که اکثریت غریب به اتفاق، سرپرست خانوار بوده اند پس از ترک روستا در اثر آبگرفتگی اقرارنامه های محضری را امضا کرده اند که در آن اقرار بر عدم مالکیت عرصه زمین خود در جزیره آشوراده حتی پس از بیرون آمدن از آب دارد. اما حالا برخی مسوولان استان گلستان می خواهند با استفاده از بازگرداندن این روستاییان به روستایی که دیگر وجود ندارد، برای آن کد روستایی گرفته و طرح هادی تهیه کنند. آگاهان بر این باورند که این همان هدفی است که سال هاست از سوی دولت های مختلف در گلستان پیگیری شده و چون سازمان حفاظت محیط زیست، اجازه ساخت وساز سنگین در جزیره را به آنها نداده است، حالا با برپایی دوباره روستا، این هدف را اینبار در داخل روستای قدیمی که حالا با پایین رفتن آب دریای خزر، بیرون آب است دنبال می کنند. تنها اندکی پیش از سفر رییس جمهور و سروصدای افتتاح "طرح طبیعت گردی آشوراده" که خود ایرادهای حقوقی بسیاری داشت، ناگهان یک طرح عجیب و غریب و بی مطالعه و ارزیابی، بدون هیچ چهارچوب و حتی نام مشخصی، موازی با "طرح طبیعت گردی آشوراده" و به طور زیرپوستی از دل برنامه های مسوولان استان گلستان بیرون آمد. طرحی که می خواست دهکده آشوراده را که در سال های دهه 70 خورشیدی در اثر پیشروی آب دریای خزر به زیر آب برده بود و حالا با پسروی دریا، دوباره خشک شده است، از نو بسازد؛ خیابان و معبر و خانه و کاشانه برای آنها درست کند و در کنارش با ساخت هتل و فضاهای اقامتی، همان گردشگری سنگین را در جزیره ایجاد کند. این در حالی است که بر اساس بند الف و ب مصوبه 1400 "شورایعالی معماری-شهرسازی کشور" استقرار هر گونه فضای اقامتی، پذیرایی، تجاری، خدماتی، تفریحی و فرهنگی صرفا در ساحل بندرترکمن و خارج از جزیره آشوراده مجاز است. جالب اینجاست که این طرح مبهم و ساخت وساز در روستایی که اساسا از حد نصاب جمعیت لازم برای "روستا شدن" برخوردار نیست و نیاز به جابه جایی مصالح از راه دریا و ... دارد نه مصوبه و مجوز دارد و نه مطالعه و ارزیابی و اصلا معلوم نیست ناگهان از کجا سربرآورده و همگام با طرح گردشگری و حتی پیش از آن، دارد اجرایی می شود. مسوولان میراث فرهنگی و بنیاد مسکن استان گلستان در ابتدا عنوان کردند که برای سفر رییس جمهور و پذیرایی و بازدید از دهکده قدیمی، می خواهند تنها یک معبر را آماده کنند؛ اما حالا کمپینی از برخی اهالی قدیمی تشکیل شده که درخواست برگشت مالکیت اراضی روستای قدیمی را که در مستثنیات قرار گرفته دارد. بر اساس اسناد به دست آمده، حداقل 140 خانوار از اهالی روستای قدیمی آشوراده در زمان بالا آمدن سطح آب دریا، هم زمین معوض در جاده گرگان- بندرترکمن و منطقه "قره سو" دریافت کرده اند و هم وام برای ساخت مسکن گرفته اند. ضمن اینکه اقرارنامه محضری را امضا کرده اند که در آن تاکید شده که در صورت پایین رفتن دوباره سطح آب و بیرون آمدن زمین ها و خانه های شان از آب، هیچگونه ادعای مالکیت دوباره آن اراضی در جزیره آشوراده را ندارند. از سوی دیگر اغلب ساکنان دهکده سابق آشوراده، از کارکنان شیلات بوده و زمین شخصی نداشته اند؛ بلکه در خانه های سازمانی جزیره اسکان داشتند. با این حال برخی، هم زمین گرفتند و حالا هم که "طرح طبیعت گردی" افتتاح شده و قیمت زمین ها افزایش یافته، مدعی زمین های جزیره شده اند.

دهکده جدید و خطر بورس زمین در جزیره آشوراده

این اما یک روی سکه دهکده آشوراده است که حالا چند سالی است پس از پسروی آب خزر، اراضی آن از زیر آب درآمده و با اجرای "طرح طبیعت گردی آشوراده" ارزش زمین های آن چندین برابر شده اند. از سوی دیگر بسیاری از مسوولان گلستان گفته اند "اقامت شبانه" که در مصوبه شورایعالی معماری وشهرسازی از "طرح طبیعت گردی آشوراده" حذف شد و به ساحل بندرترکمن انتقال یافت، حالا می تواند در این بخش از جزیره آشوراده که قبلا روستا بوده راه اندازی شود. مسلم است که شب مانی و اقامت شبانه برای گردشگران، همراه با ایجاد زیرساخت هایی که فضاهای اقامتی، تجاری، ورزشی، تفریحی، فرهنگی و ... و در یک کلام ویلاسازی و هتل سازی و دیگر ساخت وسازها را می طلبد و اگر از همین امروز قوانین مرتبط با این ساخت وسازها از سوی سازمان های متولی رعایت نشود جزیره مورد هجوم متصرفان و زمین خواران قرار گرفته و بورس زمین در آن به گونه ای آسیب رسان به راه خواهد افتاد. پدیده ای که امروز در زیارت گرگان "استخوان لای زخم" شده به همین شکل با ساخت وساز در مستثنیات آغاز شد و سپس به "منطقه حفاظت شده جهان نما" که زیارت در آن قرار گرفته و نیز نقاط کوهستانی و جنگلی زیارت رسید و هیچ سازمانی نتوانست مانع آن شود و کار به جایی رسید که پس از حضور چندین باره نمایندگان سه قوه و ناتوانی آنها از حل ماجرا، نمایندگانی از سوی دفتر رهبری به آن ورود کردند تا برای آن چاره ای بیندیشند؛ اما از هیچکس کاری برنمی آمد؛ زیرا ویلاهای 7 طبقه و ساخت وسازها در منطقه جنگلی و حفاظت شده زیارت آنقدر وسیع بود که دیگر نمی توان لا آنها کاری کرد. ضمن اینکه حمل مصالح برای این ساخت و سازها از داخل خلیج گرگان و آب های خزر صورت می گیرد که می تواند مشکلات زیادی را برای آن منطقه دریایی دامن بزند.

واگذاری زمین، وام و امضای اقرارنامه

بر اساس اطلاعات رسیده حدود 140 اقرارنامه رسمی، منعقده در "دفترخانه رسمی شماره 9 حوزه ثبتی بندرترکمن" به تصدی آقای یدالهی جهت پرداخت معوض به ساکنان سابق جزیره آشوراده که در آبگرفتگی 1370 عرصه مورد نظر به زیر آب رفته، تنظیم شده که در این اقرارنامه ها، اقرار بر عدم مالکیت عرصه جزیره آشوراده از سوی این ساکنین، امضا و صادر شده است.

متن اقرارنامه ها

متن این اقرارنامه ها به قرار زیر است:« در تاریخ مندرجه ذیل ورقه حاضر گردید در این دفترخانه آقای .... دارنده شماره شناسنامه ... متولد اردبیل ۱۳۴۳ ساکن بندرترکمن جزیره آشوراده کارمند شیلات، پس از حضور به موجب این ورقه اقرار و اعتراف نموده بر اینکه به علت طغیان آب دریا اسکان در جزیره آشوراده غیر ممکن می‌باشد که مقرر است اداره بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جهت احداث بنا قطع زمینی در جاده بندر ترکمن به گرگان به اینجانب اعطا نماید و با توجه به واگذاری زمین ناحیه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان مازندران جهت احداث واحد مسکونی اینجانب با حضور در دفترخانه به موجب این سند متعهد ملزم می‌گردم در صورت فروکش آب دریا و قابل استفاده قرار گرفتن زمین مسکونی اینجانب واقع در جزیره آشوراده زمین موصوف ملک متعلق به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی می‌باشد و حق هر نوع بهره‌برداری و تصرفات را به نفع خود خواهد داشت و هرگونه ادعای اظهارات بعدی اینجانب نسبت به تصرفات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تحت هر عنوان از مراجع قانونی از درجه اعتبار ساقط و بلا اثر و قابل استماع و هیچ یک از مراجع قانونی نخواهد بود و مفاد این سند در حکم تعهد در امر عدم مالکیت زمین مسکونی جزیره آشوراده در صورت فروکش آب موثر است. / جهت اقرار از مشارالیه تنظیم شده / تاریخ ١٣٧١/۵/۶

تصرفات در بخش مستثنیات

محمد داسمه وکیل دادگستری در اینباره به "سلامت نیوز گفت:« بعد از بالا آمدن آب دریا در جزیره آشوراده در سال 1370، با عنایت به اخذ معوض زمین خارج از جزیره آشوراده در محدوده جاده بندرترکمن به گرگان از سوی ساکنین سیل زده جزیره و صدور و تنظیم اقرار نامه رسمی منعقده در دفترخانه اسناد رسمی مبنی بر اسقاط هر گونه حق ادعای احتمالی و اقرار بر عدم مالکیت در جزیره آشوراده دیگر ساکنین سابق جزیره یا ورثه آنان که بعد از سیل سال ‌1370 معوض دریافت کرده اند و یا چنین اقرارنامه رسمی را امضا کرده اند، حقی بر عرصه جزیره آشوراده ندارند.» او افزود:« بر خلاف ادعاهای روزهای اخیر برخی، مبنی بر تصمیم جهت تصرفات در بخش مستثنیات، این تصور و تلقی کاملا بر خلاف اسناد و مدارک رسمی و قانون است؛ چرا که در اقرارنامه رسمی صراحتا ذکر شده « در صورت فروکش کردن آب دریا و قابل استفاده قرار گرفتن زمین مسکونی اینجانب واقع در جزیره آشوراده، زمین موصوف ملک متعلق به "بنیاد مسکن انقلاب اسلامی" است و حق هر نوع بهره‌ برداری و تصرفات را به نفع خود خواهد داشت و هرگونه ادعای اظهارات بعدی اینجانب نسبت به تصرفات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تحت هر عنوان، از مراجع قانونی از درجه اعتبار ساقط و بلا اثر و قابل استماع در هیچ یک از مراجع قانونی نخواهد بود و مفاد این سند در حکم تعهد در امر عدم مالکیت زمین مسکونی جزیره آشوراده در صورت فروکش آب موثر است؛ ضمن اینکه این اقرارنامه های رسمی موجود بوده و قابلیت استناد دارد.» به نظر می رسد برخی مسوولان استان گلستان با هدف ساخت وساز در جزیره آشوراده، می خواهند روستاییان قدیمی را به میدان آورده و برای دهکده ای که دیگر وجود ندارد و تنها 4 خانوار ساکن آن هستند؛ طرح هادی و کد روستایی بگیرند و سپس به نام بومگردی، برنامه و هدفی را که نزدیک به 3 دهه به دنبال آن بودند یعنی "کیش شمال" را پیگیری کنند.