نوروزعلي حسن عباسي

استان گلستان در شمال شرق ايران محصور در محدوده استان هاي مازندران از غرب، سمنان از جنوب و خراسان شمالي از شرق و جمهوري ترکمنستان از شمال با مساحتي برابر 22.22 كيلومتر مربع و حدود 3/1 درصد مساحت کل کشور، يک استان کوچک با قابليت توليدي و اقتصادي بالا از نظر کشاورزي و دامپروري شيلات و پرورش طيور است. گلستان داراي 70 عرصه ملي نظير کوه، جنگل، مرتع، تالاب، دريا و خليج با تنوع اقليمي سرد و مرطوب در نقاط کوهستاني معتدل و مرطوب در جنگلها و نيمه بياباني در دشت است.

اين استان در دهه هاي اخير با چالشهاي متعدد محيط زيستي نظير افزايش دما و بروز خشکسالي و کاهش بارندگي، سيل هاي ويرانگر، طوفان، گرد و خاک و ريزگرد و فرو نشست زمين شده است که بخش کوچکي از آن  طبيعي، ناشي از تاثير تغييرات اقليمي و بخش عمده آن ناشي از دخالت عوامل انساني است. بهره برداري بي رويه از طبيعت اعم از جنگلها، مراتع، منابع آب سطحي و آبهاي زير زميني خاک و معادن و بستر رودخانه ها همراه با تغيير کاربري، آتش سوزيهاي عمدي در عرصه هاي ملي و مزارع باعث انهدام پوشش گياهي، افزايش روان آبهاي سطحي و سيلاب، تشکيل کانون هاي توليد گرد و خاک و غبار ( ريزگرد ) فرسايش خاک، حرکت توده اي لايه هاي زمين ( رانش و لغزش )تهي شدن آبخوانها و فرونشست زمين، خشک شدن تالابها و پائين افتادن سطح تراز آب درياي خزر و خليج گرگان، خشک و باير شدن مزارع و باغها، کاهش محصولات کشاورزي و توليدات دامي و دهها مصيبت کوچک و بزرگ ديگر شده است. در دو دهه اخير پديده ريزگرد و فرو نشست زمين در استان گلستان نرخ رشد بالائي پيدا کرده است به  طوري که از شدت به شدت متوسط رسيده و اگر به همين نحو ادامه پيدا کند به مرحله بحراني و غيرقابل بازگشت خواهد رسيد. فرو نشست زمين با حرکت تدريجي و عمودي از بالا به پائيني لايه هاي زمين است که بصورت طبيعي با بروز زلزله، آتشفشانها انحلال سنگهاي آهکي،  تبديل کربنات کلسيم نا محلول به بي کربنات کلسيم محلول  و فشرده شدن و سخت و سنگ شدن لايه هاي نرم و غيرقابل نفوذ رسي در ديواره منابع آبي زير زميني اتفاق مي افتد  اما اينک  بيشتر توسط عوامل انساني ايجاد مي شود که عمده ترين آن برداشت بي رويه آبهاي زير زميني به بهانه آبياري و حفظ و توسعه کشاورزي ناپايدار همچنين استخراج منابع نفت و گاز و مواد معدني ديگر ايجاد مي شود. پيامد اين پديده در ايران متاسفانه در بيش از يک ميليون هکتار از دشت هاي حاصلخيز ايران از جمله دشت گرگان و سراسر استان گلستان ديده مي شود.

عضو بازنشسته

 هيات علمي دانشگاه