هادي حق‌شناس

مسئله خودرو در ايران مثل بقيه مسائل به گونه اي است که اصطلاحا هم صورت مسئله مشخص است و هم راه حل مشخص است، اما در خوشبينانه ترين حالت، اين است که اراده اي براي حل مسئله وجود ندارد. در بدبينانه ترين حالت هم اين است که گروه‌هاي ذينفع نمي‌گذارند که راه حلي که منتج به حل مسئله بشود و تضمين منافع ملي در آن هست و نه منافع گروه ها، اتفاق بيفتد. مسئله اين است که خودروسازان علي‌رغم اينکه فرصتهاي تاريخي چند ده ساله داشتند، موفق نشدند که ايرانيها را راضي کنند. ايراني ها در طول چند دهه گذشته از خودروساز هم به دلايل فني و هم به دلايل گران بودن خودرو و هم به دلايل مصرف بيش از استاندارد جهاني بنزين و هم به دلايل حوادث و تصادف‌هايي که اتفاق مي افتد و هزينه هايي که بر مالکين خودرو و شهروندان تحميل مي‌کنند، راضي از شرايط موجود نيستند. يعني کسي نيست در ايران بتواند از عملکرد خودروسازان دفاع کند و امروز نتيجه خودروهاي ايراني اين شده که منشا آلودگي کلان‌شهرها را به طور غالب از سوخت خودروهاي ايراني مي‌دانند. لذا هم مسئله و هم راه حل مشخص است و هم مزايا و معايب مشخص است. به طور مشخص به جاي اينکه شرکت‌هاي خودروساز برخي از قطعات را از خودروسازهاي خارجي وارد و آنها را در کارخانجات خودشان به محصول نهايي تبديل مي‌کنند و با قيمت گرانتر از محصول مشابه خارجي مي‌فروشند اگر به جاي اين قراردادي مي‌بستند که خود خودروساز در ايران ماشين را مونتاژ مي‌کرد. خودروساز معتبر در سطح جهاني نه خودروهايي که امروز در کشورهاي توسعه يافته استفاده مي‌شود در خيابان‌هاي تهران نمي‌بينيد يا کمتر مي‌بينيد و به جاي آن خودروهاي بي کيفيت خارجي وارد مي‌شود. به نظر مي رسد در ايران تا زماني که ما مجبور نشويم مسئله اي را حل نخواهيم کرد؛ مسئله خودرو چنين وضعي را پيدا کرده. پيش بيني مي‌شود با توجه به روند مصرف بنزين در ايران که در همين ايام نوروز گذشته به حدود 140 ميليون ليتر در روز هم رسيد و با توجه به قيمت بنزين، دولت تاکنون راهکارهاي مختلفي براي کاهش مصرف بنزين در پيش گرفته از اينکه سهميه ها را کم کند، قيمت انرژي را دو نرخي کند و راه‌کارهايي از اين دست. امروز توليد نفت خام ايران با مصرف بنزين تناسبي ندارد، البته اينکه مي‌گويم امروز، منظورم روند مصرف سالهاي آينده است. وقتي سالانه به طور ميانگين حدود 10 درصد افزايش مصرف بنزين داريم طبيعي است که اين روال نمي‌تواند ادامه پيدا کند به خاطر اينکه محدوديت در قسمت توليد نفت در آينده خواهيم داشت. همچنان که محدوديت در توليد بنزين داريم و در چند سال گذشته مجبور شديم که واردات بنزين انجام دهيم. لذا با شرايطي که امروز با خودروهاي ايراني داريم، مفهومش اين است که سال آينده بايد واردات بنزين انجام دهيم. آيا چنين تواني وجود دارد؟ همين الان که بودجه با اما و اگر و با کسري مواجه است آيا يک قلم کسري ديگر به نام واردات بنزين هم بايد بر بودجه بار شود؟ چون چنين چيزي احتمالا نخواهد شد و از طرف ديگر، دنياي آينده در صنعت خودرو بيشتر دنياي خودروهاي برقي است و توان توليد اين خودروها در کشور وجود ندارد لذا مثل برخي از مسائل که بالاجبار يکي از راه حل ها را انتخاب خواهيم کرد. به نظر مي رسد در آينده بالاجبار واردات خودرو انجام خواهد گرفت. صنعت پالايشگاهي کشور توان تامين اين حجم از انرژي را در آينده نخواهد داشت لذا بايد اميدوار باشيم که در آينده ناگزير خودروسازان به سراغ واردات خودروي متناسب و درشان مصرف کننده هاي ايران بروند.

اقتصاددان