مهران موذني - هفته‌ي گذشته هفتمين نشست از سلسله‌ نشست‌هاي فرهنگي سرزمين مادري تحت عنوان «راديو گرگان» در مؤسسه فرهنگي ميرداماد برگزار شد. در اين نشست به بررسي پيشينه‌ي راديو گرگان از زبان نخستين پيش‌گامان آن پرداخته شد. منوچهر قاضي که به‌عنوان پدر راديو گرگان نيز شناخته مي‌شود، نخستين سخنران اين نشست بود تا از نحوه‌ي آشنايي‌اش با فرستنده‌هاي راديويي بگويد. وي اين آشنايي را مربوط به دوران کودکي‌اش دانست و گفت: من در دوران کودکي خدمت مهندس بهرامي به تعمير راديو مشغول بودم و اين‌گونه شد که همراه با ايشان چندين بار براي تعمير فرستنده‌ي راديويي به اداره‌ي مخابرات ارتش رفتم. همين موضوع سبب آشنايي اوليه‌ي من با راديو و فرستنده‌هايي راديويي شد. قاضي در ادامه به ارائه‌ي توضيحاتي درباره‌ي تأسيس راديو گرگان پرداخت و عنوان کرد: در ميانه‌هاي سال 1332، دولت تصميم به راه‌اندازي راديو در مراکز استان‌ها گرفت. اما مسئله‌اي که اينجا وجود دارد، چرايي راه‌اندازي راديو در گرگان به‌جاي ساري است. ما در اين مورد مديون زنده‌ياد نعمت قاضي هستيم. ايشان يکي از پايه‌گذاران راديو در تهران بودند و با آقاي معينيان که سرپرست انتشارات راديو بود، کار مي‌کردند. نعمت قاضي مأمور جمع‌آوري نيروي انساني مورد نياز در گرگان بود. علت انتخاب گرگان از بين تمامي شهرهاي استان مازندران وقت نيز حضور قوم عزيز ترکمن در اين منطقه بود که توسط راديو عشق‌آباد تغذيه مي‌شدند. در ابتدا عده‌اي به‌عنوان نويسنده براي راديو گرگان برگزيده شدند که مرحوم مسيح ذبيحي و قدرت‌ الله مقصودلو از جمله‌ي اين افراد بودند. وي درباره‌ي آغاز کار خودش در راديو گرگان گفت: سال 1338 من  در تهران در امتحان نهايي سال ششم شرکت کردم و سپس در فصل تابستان‌ به گرگان آمدم. از آنجايي که آن زمان تلفن به شکل امروز همه‌جا وجود نداشت، بسياري از کارها و هماهنگي‌هاي نعمت قاضي را من انجام مي‌دادم و از همين جهت، در جمع اين افراد حضور داشتم. مرحوم ضيا پاک‌نشان، منوچهر حبيبي و تعداد ديگري از افراد نيز در اداره‌ي مخابرات حضور داشتند. در مکان ساختمان کاپري فعلي باغي وجود داشت که متعلق به شخصي به نام قاسم مقصودلو بود. در اين باغ ساختماني وجود داشت که ايشان در اختيار راديو قرار داده بود. ضبط موسيقي و نوارها در اين مکان صورت مي‌گرفت و به مرکز پست و تلگراف فرستاده مي‌شد. اتاقک‌هايي در اداره‌ي پست و تلگراف سابق وجود داشت که يکي از آن‌ها همان استوديوي ما بود که نوارها ساعت 4 بعدازظهر به اين قسمت آورده مي‌شد. 3 ساعت برنامه‌ي فارسي و 2 ساعت برنامه‌ي ترکمني پخش مي‌شد. قاضي در مورد مديريت و نيروي انساني راديو گرگان در سال‌هاي نخستينش اظهار داشت: اولين رئيس راديو گرگان شخصي به نام عليرضا کريمان بود. آن زمان نيروي انساني کمي در اختيار راديو گرگان بود و تلاش مي‌شد تا تمام کارها توسط همين افراد انجام شود. امکانات خيلي کمي نيز در اختيار ما بود. طوري که منوچهر حبيبي با دوچرخه به مکان تهيه‌ي گزارش مي‌رفت. به ياد دارم مديري در گرگان بود که قرار مصاحبه‌اش با من را براي ساعت 2 بامداد گذاشته بود. من از ايشان درخواست کردم ساعت مصاحبه را تغيير دهد. اما ايشان در پاسخ گفت: شما شبانه‌روز در اختيار راديو هستيد. در واقع راديو خانه‌ي اول شماست و بايد دربست در اختيار راديو باشيد. اگر کار در راديو را پذيرفتيد، بايد تعهدات همراه با آن را نيز بپذيريد. من تا سال 1343 دوره‌ي تخصصي‌ام را در دانشگاه پلي‌تکنيک گذراندم. از سال 1344 به استخدام تشکيلات راديو گرگان در آمدم و در سال 1362 بازنشسته شدم. البته مديري به نام آقاي مينايي روي کار بود که من را دوباره به راديو برگرداند و من تا عيد امسال در آنجا مشغول به کار بودم. قاضي در انتها از نخستين فرستنده‌ي راديو گرگان و ماجراي رسيدن امواج آن به ژاپن و سوئد گفت: اولين فرستنده‌ي راديو گرگان همان فرستنده‌ي بي‌سيم ارتش بود که پشت حياط اداره‌ي مخابرات نصب شده بود.

امروز مجتمع تجاري وارکانا در محل سابق اداره‌ي مخابرات واقع شده که از طرفي به شهرداري و از ديگر طرف به اداره‌ي پست و تلگراف ختم مي‌شد. صداي اين فرستنده نيز بسيار عجيب بود. طوري که از ژاپن و سوئد نيز شنونده داشتيم. افرادي از اين دو کشور صداي گويندگان ما را که با همان فرستنده‌ي 400 واتي ارسال شده بود، ضبط کرده و براي ما فرستاده بودند. همين سبب شد که کارشناساني جهت بررسي اين فرستنده به گرگان بيايند. البته پخش برنامه‌هاي ما در اين کشورها تداوم نداشت و تنها براي يک يا دو ساعت صورت گرفته بود.

خال محمد پقه، از کارمندان سابق راديو گرگان ديگر سخنران اين نشست بود که به بيان بخشي از خاطراتش پرداخت. وي در مورد روزهاي ابتدايي اين راديو و نقش پررنگ موسيقي ترکمني در برنامه‌هاي آن گفت: مجموع برنامه‌هاي فارسي و ترکمني راديو گرگان در روزهاي ابتدايي از نيم ساعت تجاوز نمي‌کرد. 5 دقيقه از آن به اخبار استان مازندران اختصاص داشت و باقي آن مختص پخش موسيقي بود. گاهي نيز برنامه‌هاي مربوط به سربازان لشکر و اطلاعيه‌ي مراجع دولتي پخش مي‌شد. رفته‌رفته اين برنامه‌ها مورد اقبال قرار گرفت و به 5 ساعت افزايش يافت. برنامه‌هاي راديو گرگان از ساعت 16 عصر آغاز مي شد و تا ساعت 21 ادامه داشت و همچنان بيش‌ترين مدت آن به پخش زنده‌ي موسيقي ترکمني اختصاص داشت. بعدها بخش‌هاي اطلاعات و انتشارات راديو تفکيک شده و بخش اطلاعات با نام فرهنگ و هنر به کار خودش ادامه داد. در سال 1350 راديو و تلويزيون با هم ادغام شد و در قالب يک سازمان به کار خودش ادامه داد. در سال 1357 با پيروزي انقلاب اسلامي تصميم به راه‌اندازي برنامه‌هاي برون‌مرزي راديو ترکمني گرگان گرفته شد که در روز 12 فروردين 1362 با پخش برنامه‌ها از فرستنده‌ي «12 فروردين» بندرترکمن رسماً آغاز به کار کرد. برنامه‌هاي اين راديو که بالغ بر 4 ساعت بود، علاوه بر پوشش دادن کشور ترکمنستان، قسمت‌هايي از تاجيکستان، افغانستان، پاکستان و چين را نيز در بر گرفت. اکنون علاوه بر برنامه‌هاي برون‌مرزي، راديو به مدت 105 دقيقه برنامه به زبان ترکمني پخش مي‌کند. همچنين در ماه مبارک رمضان برنامه‌ي ويژه‌ي 3 الي 4 ساعته‌ي زنده‌ي سحري با بخش‌هاي متنوع تهيه و پخش مي‌شود. پقه در مورد چگونگي استخدام جوانان ترکمن براي بخش برون‌مرزي راديو گلستان عنوان کرد: 30 نفر از جوانان ترکمن در سال 1362 براي گذراندن دوره‌ي کارآموزي کار در راديو به تهران اعزام شده که از اين تعداد، 20 نفر موفق به گذراندن دوره شدند و به استخدام سازمان در آمدند.

شايان به ذکر است که در بينابين

  سخنراني‌هاي اين نشست ، گفت‌وگوهايي از پيش‌کسوتان راديو گرگان در قالب ويدئوهايي پخش شد که استقبال

حضار را به همراه داشت.